Susa-ko liburuak

ARDITUEN GEOMETRIA:
ATXIK DIGLOSIARI!

Euskararen menderazioa teorizatua, adostua eta planifikatua daukate gure hainbat irakasle teknikari arduradun eragile kudeatzaile irizlari kargulant politikarik, hitzarmena ez baina itun berritua, hots, ebanjelio gaurkotua den agirian. Ez dakigu eta ez dugu inoiz jakinen gogoeta irekian zer esan, irakurri eta eztabaidatu zuten, hain guti «ondorengo txostena» nola idatzi zen, nork edo nortzuek, idatzi ondoren berriro zutenetz adostu, ezetz esanen genuke.

Dakigun bakarra da euskaldunok inozotzat hartzen gaituztela eta, maluruski, arrazoia eduki dezakete.

Asimetria baterantz goaz, beraz, gizarte elebidun baten helburua posible izango bada, eta asimetria hori bai geografikoa eta baita funtzionala ere izango da. Garbi adierazi dezagun denok ez da hori ukatzerainoko itsumenik inon ezagutzen gure baitan garbi dakiguna: helburua ez da toki edo alor batean egiten dena bestean ere modu mimetikoan errepikatzea, baldintzei eta errealitateari muzin eginez, baizik eta toki edota alor bakoitzak eman dezakeena eman dezan lortzea, asmoz eta jakitez, ez gutxiago baina ezta gehiago ere.

«Denok», gurearen ezer inork zalantzan ipini barik.

«Ez da inon ezagutzen [gurearen zuzena ikusten ez duen] itsumenik», eta inor balego, burutik egina egonen litzateke, gauzak zabaltasunez ikusten ez dakien hiperreuskaldunultra amorraturen bat.

Asimetria baterantz goaz, hots, ez goaz inora, leku berean geratuko gara (onenean), asimetriaren iduri murriztua geu izanen garelako.

Hori ongi dakite gure hizkuntza politikaren oinarriak ezarri dituzten irakasle teknikari arduradun eragile kudeatzaile irizlari kargulant politikariek, gidoiarteko kategorikoak du salatzen: guk dioguna ukatzea itsumena izanen litzateke.

Ez goaz ematera eta aberastera, alor bakoitzak eman diezagukeena hartzera baino «asmoz eta jakitez», alegia, jakinduriarik zuhurrenarekin, erran nahi baita asmo handirik gabe.

Gaurko errealitatearen aurreak aski modu garbian erakusten digu atzea nola dantzatu: euskarak eta gaztelaniak funtzio ezberdinak bereganatuko dituzte, nolabaiteko banaketa funtzional baten arabera, eta beste hainbeste gertatuko da euskarentzat erreklamatzen ditugun lurraldeei dagokienez: ez da guztietan, inondik inora ere, hiztun, erabiltzaile eta gaitasun maila bera erdietsiko.

Hizkuntza bat bestearen zerbitzuan jartzeko tresneria dugu elebitasun ofiziala, urteetan nazionalistek zuzenduriko hizkuntza politikak sortua. Eta teorizatua, adostua eta planifikatua dago erretorikak ematen duen moralkeria motzaren argudioak makila: «helburua posible izango bada», «denok», «gure baitan dakiguna», «ez da inon ezagutzen», «hori ukatzerainoko itsumenik», «garbi adierazi dezagun», «aurreak erakusten digu atzea nola dantzatu», «aski modu garbian», «inondik inora ere ez...».

Argudiorik ezean, onak dira baieztapen kategorikoak.

Gonbitolarria ematen du bai: gaztelaniatik barrena heldu zaigun ingelesezko sustainable alegeraki itzulita, «diglosia atxikigarria» kontzeptua ekartzeko da aitziko iritziaren mespretxuz eta menostekoz osatu jardun ofizialaren tortika hori guztia. Jasangarria edo pairagarria edo eramangarria edo luzagarria edo iraungarria izan behar lukeena, atxikigarria bihurtu digute, euskaldunok «atxikimendua» zor diogu —ebanjelikoa da— erdaldunek nozitzeko modukoa irizten diotenari: ituna bera da asimetrikoa, adibide egoki bat ukan dezagun.

Aquest informe, tan embriac de cofoisme, retòrica bilingüista, ideologia neoliberal i aversió a la dissidència com freturat de sociolingüística empírica i teòrica, constitueix un veritable ditirambe de la subordinació lingüística des del pricipi al final.

Estiloak dager ustela.

Eta kiratsa euskalgintza ardituaren isiltasunak, zeren, Moreno Cabrera irakasleak Madrildik oroitarazten digunez...

El euskera es una lengua del siglo XXI, es una lengua europea moderna y, por tanto, tiene el mismo derecho que las demás a ocupar el lugar más relevante posible en todos los ámbitos de nuestra sociedad occidental contemporánea.

Eta gure hizkuntzaren maila eman behar dugu orain euskaldunok: euskara prest dago, ez da engoitik aurre-indoeuroparra edo besteak ez bezalakoa, modernoa eta mendebaldekoa da, araberako estatusa eskatzen du, hots, autodeterminazio linguistikoa bere ondorio guztiekin.

XXI. mende hasierarako hizkuntza politikaren oinarriak. Itun berritu baterantz. Gogoeta irekiaren ondorengo txostena. Eusko Jaurlaritza, 2009 www.euskara.euskadi.net

Daniel Escribano. «Misèria del realisme. Debats sobre la interposició en la narrativa basca actual». Els Marges. Barcelona, 2009

Juan Carlos Moreno Cabrera. Prejuicios sobre el euskera. Ekarpenak www.euskaldunak.info