Susa-ko liburuak

EZ DUGU ORAINGOA KONTU HAU

Ez ziren Madrilera nahi bezain agudo heldu. Franco deabruak hartuta zegoen oraino Hendaian Hitlerrek esan zionarekin.

—Nork idatziko lidake gutun bat alemanez Hitlerrendako, behar den bezalakoa?

Eta Atzerri ministroak, Serrano Suñer, bere idazkariaren izena eman zion:

—Antonio Tovar-ek.

Führer bihotzekoa:

Atsekabe handian itzuli nauzu gure solasalditik. Zuk, lurralde beharkizunak nahikotzearren zeure herriaren garraldia irazekitzen jakin izan duzun horrek, ontsa konprenituko duzu nire jarrera...

Tovarrek errepublikazaletik faxismora egin zuen Ridruejo eta beste intelektual batzuen gisan. Francoren interprete-itzultzailea izan zen gerran, eta propagandan egin zuen lana 1939tik aitzina. Irakaskuntzari lotu zen gero, hizkuntzalaritzan. Salamancako erretore zelarik, 1948, Manuel de Larramendi izeneko euskararen katedra sortu zuen, berak ematen zituela klaseak. Urrunduz joan zen frankismotik, eta herbesteratu egin behar izan zen.

[...] el planteamiento del problema lingüístico y político de los vascos no es de ahora, y [...] el largo silencio impuesto hasta que surgió ETA no resolvió nada, sino que lo enconó todo.

Consuelo Larruzea alargunak euskarari buruzko bostehun eta gehiago aleko liburutegia oparitu zion Euskaltzaindiari, eta bederatziehun gutun inguru utzi.

Orion ikasi zuen Antonio Tovarrek euskaraz, udatiar zetorrenetan.

Serrano Suñer. Política de España en la II Guerra Mundial. Conferencia pronunciada el día 5 de mayo de 1987, en el Colegio Mayor Universitario «Juan Luis Vives» de Madrid

www.forofundacionserranosuñer.es/documentos/politica-de-espana.doc

Antonio Tovar. Mitología e ideología sobre la langua vasca. Alianza Editorial, 1980