GURE HIZKUNTZA EZ DA GEUREA
Garai bateko Sociedad Vascongada de Amigos del Pais-en jarraipena izan zen Eusko Ikaskuntza. Azkoitiko Zaldun berriek, Hego Euskal Herriko klase landuak —politikari, katedratiko, euskaltzale— batzar handi bat egin zuen 1918an, Oñatin, Euskal Herriak modernitatean sartu nahi zuela erakustearren eta, bidenabar, legedia eta aurrekontuak garaiko premietara egokitu beharko liratekeela eskatzeko ez baina iradokitzeko.
Monarkiaren zordun, erregea ekarri zuten Primer Congreso hartara.
Consagraos al estudio y fomento de todo cuanto pueda contribuir al adelanto y progreso del País; cultivad vuestra lengua, el milenario y venerable euskera, joya preciadísima del tesoro de la humanidad, que habéis recibido de vuestros padres y debéis legar, incólume, a vuestros hijos.
Pitxia, altxorra: ukitzen ez den miratzekoa.
Arta ezazue euskara maitekiro, sobera aldatu gabe, sobera garatu gabe, sobera hobetu gabe, sobera edertu gabe utzi behar diezue herentzian, incólume, seme-alabei, berez jaio zen eder eta goi eta on.
Hain ederra non bere egiten baitu gizateriak. Euskararen jabegoa ez da gurea, gizateriarena da euskara. Ez gara aski goitar halako harribitxiaren jabe izateko, Amazoniak Estatu Batuen zainpean egon behar luke.
Desjabetze humanitarioa egiten digute.
Inorena izatekotan, humanitatearena da euskararen egoeraren erantzukizuna, erakunde abstraktu horrena.
Espainiak ez du zer.
Primer Congreso de Estudios Vascos. Recopilación de los trabajos de dicha Asamblea, celebrada en la Universidad de Oñate del 1 al 8 de septiembre de 1918, bajo el patrocinio de las diputaciones vascas. Bilbaina de Artes Gráficas, 1919-1920
© cc-by-sa Koldo Izagirre