BASKOTASUNA
Basko hitzak, izana ezkutatzen duen kanpotikako izen horrek, gogoeta politetarako aitzakia eman zion Ricardo Baroja margolariari:
La semejanza perdura a través de los siglos entre la palabra vasca Basco, con B, y la palabra Bosque. Basko viene de basoko.
Eta bidea zabaldu zuen komeni zaizkigun epitetoak erabiltzeko euskaldunei buruz: tosco, basto, rudo, rústico... Alegia, justifikatu egin zituen «zientifikoki», hizkuntzaren aitzakian guri buruz esaten zituzten destaina guztiak.
Salbai ona euskaldun sortua zela frogatzeko.
Guri egin laudorio berberak (rústico, ordinario, plebeyo) erabili izan dira galegoak menosteko. Jakitekoa izanen litzateke Ricardo Barojak zein etimologia asmatuko ziokeen gallego hitzari, horrelakorik justifikatzeko.
Egun, Barojatarren Itzea etxea dagoen herrian, Beran, hauxe irakurtzen ahal dugu eskola publikoaren atari nagusian, forjazko burdinitzetan nabarmen paratua: «Hemen euskaraz bizi gara / Rikardo Baroja / Eskola publikoa».
Eta baietz egiten du batek, beratarrek eskolan plazan karrikan tabernan etxean lanean kantuan darabilten mintzaira gozoa entzunik:
«Hemen euskaraz bizi gara, Rikardo Baroja!»
Aitzolek aipatua bere panfleto ezagunean, La muerte del euskera o los profetas de mal agüero. Refutación documentada de las predicciones y opiniones antivascas emitidas por D. Miguel de Unamuno en las Cortes Constituyentes el 18 de septiembre; por D. Pío Baroja en Barcelona el 28 de septiembre y por D. Ricardo Baroja en el Instituto Politécnico de Irún el 26 del mismo mes de este año de gracia de 1931. El Día, 1931
Xosé-Henrique Costas (coord.). 55 mentiras sobre a lingua galega. Laiovento, 2009
© cc-by-sa Koldo Izagirre