Susa-ko liburuak

MATTINEN HERIOTZA, 1981 DONOSTIA

Martin Ugalde idazle handia zen, ipuin ederrak idatzi zituen gaztelaniaz Caracasen, gero gaztelaniazko karrera utzi eta euskaraz idazteari ekin zion. Gure ipuingile handienetarikoa dugu. Eusko Jaurlaritzako lehendakariordea izan zen exilioan. Etxeratu zelarik, zuzendariorde sartu zen Deia egunkarian, euskarazko atalen arduradun. Igande batean, Mattinen heriotzaren berria heldu zitzaiolarik, zuzendaria ez zegoela profitatuz, lehen plama euskaraz jartzea agindu zuen, letra handiz: «Mattin hil da».

Zuzendaria azaldu egin zen, zorionez.

—¿Qué pone aquí?

—«Ha muerto Mattin».

—¿Matin? ¿Quién es ése?

—Un bertsolari, un bertsolari muy importante.

—Un bertsolari nunca será importante, no merece primera plana.

Martin Ugaldek dimititu egin zuen luzera gabe.

Hizkuntza murriztuak kultura murritza sortzen duela uste du anitz ustetuk. Eta oker daudela entzunda beti kexaka beti negarrez aritzen garela esaten digute batzuetan hizkuntza hedatuetakook. Ez da guri gertatzen zaigun kontua bakarrik. Milan Kunderak esana du nazio handiek (hizkuntza hedatuenek) uste dutela beraien kultura aski inportantea dela beste inorenaz arduratzen ibili behar izateko. Kundera, txekiarra da.

Kontestu txikiko kultura munduan txertatua ez balego bezala.

Euskal kultura modernoa ez dago egina euskal margolariz, euskal bertsolariz, euskal kantariz eta euskal idazlez: margolariz, bertsolariz, kantariz eta idazlez dago egina. Munduaren kontestuan daude, eta hartan dute margotzen, kantatzen eta idazten. Mundurako.

Txipiak edo handiak ez du zer ikusirik kalitatearen nolakoarekin: ondo frogatua daukate margolariek, bertsolariek, kantariek, idazleek.

Bertsolari bat ez omen da inoiz garrantzizkoa izanen... Non?

Geografia ez da zientzia objektiboa.

Martin Ugaldek egileari esana. Aurreko edizioetan Xalbador bihurtua neukan Mattin zena, akordu okerrean: Xalbador 1976an hil zen, Deia 1977an sortu. Zuzenketa, Josu Chuecari zor.

Milan Kundera. Le rideau. Gallimard, 2005