Susa-ko liburuak

ZIENTZIAREN LEKUAK

Letra dotorez sinatzen ikasi zuen Zeraingo eskolan gero sendalari ospetsua izanen genuen Petrikillok, Jose Frantzisko Telleriak. Real Junta Superior de Cirugía erakundeak, Gipuzkoako ordezkaritzaren bitartez, hainbat salaketa eta debeku ezarri zizkion titulurik gabe ziharduelako medikuntzan. Probintziak Gorteetan zeukan diputatuak erregu egin zion Madrilgo erakundeari, 1827, Petrikillo euskaraz azter zezan dislokazioetan eta hausturetan.

Petrikillo ez omen zen makurtu azterketara. Dena dela, eskaera horrek berak kondenatua zeukan: nondik jasoko zuen zientzia gaztelaniaz jakin gabe?

Egun posible da zientzia euskaraz jasotzea.

Euskal Herriko Unibertsitatea izeneko erakundean, adibidez.

Adibidez Farmaziako Fakultatean, Gasteiz 2004. Hirugarren mailakoek baja hartuta daukate irakasle bat, ordezkoa etorri zaie. Euskaraz ez dakien irakaslea bidali diete karrera euskaraz egiten ari direnei. Azalpenik ez, argibiderik ez. Eta halako batean, ikasleen kexak entzuten aspertuta, honelaxe mintzo da Hezkuntza:

¿Vosotros qué queréis, aprender en euskara o aprender farmacia?

Leku librerik ez buruan, dena zientziak hartua die.

Gaztelaniak ez dio lekurik kentzen zientziari, euskarak bai.

Euskara adoskaitza da zientziarekin.

Sorburu ulergarria dauka askotan intelektualen eta profesionalen eta irakasleen euskarafobiak: badakite, zientziarekin batera, «beste zer edo zer» transmititzen dela euskararekin, eta horrek estatus bat jartzen duela kolokan.

Euskarak irakaskuntza neutroaren mitoa apurtzen du.

Erdararekin ez, erdararekin ez dute uste «beste zer edo zer» transmititzen dutenik, euskara baztertzen dutenik. Zientzia hutsa transmititzen dutela uste dute, edo hala sinetsarazi nahi digute. Horretarik oharkabean bezala datorren ondorioa da euskara menostea biologia matematika termodinamika literatura elektroakustika irakastea dela.

2004ko irakasle hori, zer duda egin, 1827an titulatu zen Madrilen.

Badaki, horixe dakiela, euskara altxagarri kultural eta profesionalerako erabili ahal izateak kordokan duela jartzen gaztelaniaren ezinbestekoa.

Fr. Jose Ignacio Lasa. «Los contratiempos de Petriquillo». Tejiendo historia. Contribución a la pequeña historia de Guipúzcoa. Sociedad Guipuzcoana de Ediciones y Publicaciones, 1977

Eider Izagirre Lapitz ikaslearen lekukotza, 2004