Susa-ko liburuak

UME BAKAR IGANDEZ

Ume bat ate ondoan, maisua etorri zain. Hark irekiko dio. Igandea bete eskola ume bakar batendako. Bakar hori ez du beti bera, maisuak badauka non aukeratu. Zabaldu eta zarratu. Han utziko du umea morroilope, aste osoan ikasi ez duenarekin borrokan. Maisurik gabeko eskola da, zigorraren ikasketa.

Oroitutzen naiz gazte nintzala erderaz hitzik ez jakin

eta euskeraz mintzatzen zana aurki zan eraztunakin;

aste guztian ordaindu gabe baldin baneukan nerekin

ikastetxea garbitutzera igandean eskobakin.

Umeak garbitu behar dituenen artean papertxoak, fruta azalak, hautsa... eta —inork hartu nahi ez, beldurrak— ezpainetarik lurrera erori mintzailak, hizkuntza bat. Gurasoena, senideena, lagunena, berea, behar baino arinago joan den aste itogarrian ordaindu gabe ordeztu gabe saldu gabe, inori ezin erantsirik, eduki duena. Hitz eginda ikusgarri azaldu duen orban ahalkegarria.

Eskola lekurik gardenena behar du izan, leku aseptiko bat.

Euskara zikinkeria da.

Erratzaren zigorrak alderdi sinboliko horixe dauka.

Euskara zakarrontzira bota beharrekoa baldin bada zoruko papertxo, fruta azal eta hautsarekin batera, erran gabe doa zikintzen ez duenaren sinboloa gaztelania dela.

Erran gabeko hori munta handi samarrekoa da, errealitatea bortxatzen ez duelako segurtasuna ematen dio kategoriak ezartzen dituenari: maisu-maistrak zurkaitzak dira —horrela deritze Iparraldeko ikastoletan Hegoaldeon tutoreak bezala ezagutzen ditugunei—, zuhaixkaren okerdurak, haurraren ohitura makurrak eragozteko lotu behar den makila zuzengarri hori. Kultura ez ezik, urbanitatea ere gaztelaniaz mintzo da, garbi garden gordin.

Gaztelaniak egiten du neutroa ikasgela.

Eta ume bakar igandez, kantari erraztatzen du bere hizkuntza eskolan ume makurrak, euskaraz kantari, okerdura mingarrian.

Joxan Elosegi. Joxe Mari Lopetegi, errepublikanoen bertsolaria. Paper Hotsak, 2004