Susa-ko liburuak

ALEGIAKO BELEA BEZALA

Latin gramatika irakasten zuen Hernaniko eskolan XVIII. mende amaieran, eta ikasleek miresmena sortzen omen zuten Oñatiko azterketetan. Eskaria egin zion Diputazioari eskola pribatu bat ireki ahal izateko Hernanin, 1817an.

Ningún maestro ni inspector podrá poner las manos sobre los alumnos por motivo ni pretexto alguno.

Diputazioak ez zion baimenik eman.

Entziklopedista usaina zeukan Agustin Pascual Iturriagak, liberala, frantsestua omen zen, apeza izan arren. Berrikuntza gehiegitxo, maisu-maistren jelosia, bere artekoen asaldura... Euskaraz irakatsi nahi du pribatuan bere anaiarekin eta Larrarte kantariarekin: monopolioa kenduko dio Elizari.

¿Qué importan que sea propísimo en la significación de sus voces, muy cortés en sus fórmulas y expresiones, rico y armonioso en vocablos, ordenadísimo en sus reglas, la más antigua lengua de España... si cada día camina con más celeridad hacia su perdición y se nos va a desaparecer totalmente? Si nos descuidamos nos vamos a quedar como el cuervo de la fábula, hinchados de vanidad y sin queso.

Horrelakorik gerta ez zedin batekoz bestera ipini behar zen eskola sistema eta, lehenik, euskaraz irakurtzen irakatsi behar zitzaien haurrei. Egun galduak dauden El arte de aprender a hablar la lengua castellana eta Diálogos vasco-castellanos argitaratu zituen Hernanin 1841ean eta 1842an. Eta fabula bilduma bat.

Orain nik gazta jaten dedan bitartean

goza zaitez zu zere harrotasunean.

Jaungoikoak dizula luzaro osasuna

zure kantu eztia, zure edertasuna.

Kontentu izango naiz ni nere aldetik

tripa betetzen badet maiz zure mokotik.

Jose Ignacio Lasa y Colab. Sobre la enseñanza primaria en el País Vasco. Auñamendi. 1968

Fábulas y otras composiciones en verso bascongado. Ignacio Ramon Barojaren moldizteguian, 1842 [Egilearen izenik gabe argitaratu zituen. Eusebio Lopezek Ipuyac tituluarekin egin zuen bigarren argitalpenean, 1884, F.L.k argitzen du egiletza gaztelaniazko sarrera luzean]