Susa-ko liburuak

Eskara bastartaren kontra. 1765 ¹

(Lapurdikoa)

Barkhatu Donibandarra, bai Zubi-burukoa,

Gaur mintzatzen banaiz sobra zuen naiz eskukoa,

Gure Eskal-hizkuntzaren abokat naiz agertzen,

Ziburu, Donibandarren egun kontra altxatzen.

Munduko bazter orotan, ohore dadukate,

Mintzaia bere modutan oso baitadukate,

Kostan ordean guziei zitzaie desohore,

Xumeei nola handiei garbi mintzo badire.

Paris-xume aipamenaz osoki hanpatuak,

Eskaldunaren izenaz hurren ahalkatuak,

Bere hizkuntzaz oraino dute arnegatuko,

Zilibokhata bat gero hainitzez egiteko.

Adi zagun burjesa modara solasean:

Non zinen atzo, diotsa, non atzo arratsean?

Ez ninduzun aperzitu pontuaren gainean;

Han nintzen, han promenatu damurik serenean.

Oi, oi, Andre Angelika, atzo xemin nuvian,

Izan ginduen Musika, nork atxik silenzian,

Tonbaturik andre-Arroxa, Bordatxoko athean,

Hautsirik bere kalotxa, oi zer bala bidean?

Hain ongi nola handia xumea ez da lotsa,

Nahi du haren mihia mintza dadin frantsesa,

Latina ere badaki eskararekin lotzen;

Izan naiz, dio ederki, kaiean anbulatzen.

Moda berrian, pulitki, erraten da tranblatu,

Vaiseau batek malhuruski kostan du echuatu,

Gobernaileko gizona gaixki da hor agitu,

Portuko pilotu ona ez ongi choasitu.

Eskaldun zaharrak dio, egun naiz ikharatu,

Untzi batek du kosta jo, nihoiz hala haritu,

Lema gaizki gobernatuz hartako bereziak,

Kablea ezin moldatuz, han tormenta biziak.

Ekhar nazan Baionatik libera bat tabako:

Orobat xokolatetik, eta kafe Mokako,

Zarpattoan gorde nazan, goarden eskuetarik,

Piketak edan ez nazan artexki musaturik².

Damurik ez dut ahala zure garraiatzeko,

Halaber zarpa zabala, zure hartan sartzeko,

Nik beldurrik ez, ez nuke batere piketeko,

Handiegi baitzintezke xokolatiereko.

Ekhar dazu Baionatik libera bat tabako,

Orobat xokolatetik, baita kafe Mokako,

Gorde dazu zarpattoan, goarden eskuetarik,

Piketak ez diezadan sifla ongi musaturik.

Ez othe dut sobra erran bila altxarazteko,

Enetzat ez egon herran herritar naizelako,

Abokat batek egia bethi erran behar du,

Eta utzi³ biz kanbia, ez bada nahi galdu.

[1] Kantu/poema hau ageri da lehena eskuizkribuko zerrendan eta faltan dela dio (manque), baina bi argitaraldi dituenez (Julio de Urquijo, «El vascuence de San Juan de Luz», RIEV, XIV, 1923, 152-155, eta BZ-n), azken honen arabera ematen dugu hemen. Bertsomoldea: A 15 A 15 B 15 B 15.

[2] Mus biarnesezkotik: atzera bota, errefusatu.

[3] gaitzetsirik, ezabatuta.