Bildumaren zerrendara itzuli Idazle beraren beste lanak

 


LIBURUARI BURUZKO
KRITIKAK


 

XV

Atharratze jauregian 1

(Zuberoakoa)

 

Atharratze jauregian bi zitroin loratü,

Hongriako erregek2 batño dü galdatü,

Ükhen dü arrapostia eztirela huntü,

Huntü diratinian batño ükhenen dü.

 

Aita saldü naizü idi3 bat bezala,

Bai abandonatü ezpanintzan bezala,

Ama bizi ükhen banü, aita, zü bezala,

Ni ezkontüren nintzan Atharratze Salala.

 

Ahizpa, jauntz ezazü zuk saia4 berdia,

Nik ere jauntziren düt satina xuria,

Ingoitik hor heltü da zure senhar geia,

Botzez ützi ezazü zure sorth-etxia.

 

Aita, joanen gira oro algarrekin,

Etxerat jinen zira xangrin handirekin,

Bihotza tristetürik, begiak bustirik,

Eta zure alhaba thunban ezarririk.

 

Ahizpa, zuaza orai Salako leihora,

Iphar ala hegua, zer den jakitera,

Ipharra balin bada, goraintzi Salari,

Et'aldiz ene txerka jin dadila sarri.

 

Atharratzeko zeiniak tristerik dü joiten5,

Andere Santa-Klara bihar da phartitzen6,

Haren peko zaldia ürhez da zelatzen7,

Hanko txipi handiak beltzez dira bestitzen.

 

 

        [1] ODS / AB, ff. 123-127. Michel, 263-266. Aita Zabalak 19 aldaera ematen dizkigu, baina grafiak aldatuz eta hizkera berezitasunak errespetatu gabe. Chahorenean hiru bertsio ezberdin ageri dira, bi Santa Clara izenpean. Ohar hau ageri da 127 folioan: «Complainte de la fille du Comte de Luxe mariée contre son gré au roi de Hongrie. Il y a sur un monticule, près de Tardets, les ruines du château qu'elle habitait». Bertsomoldea: A 13 A 13 A 13 A 13 .

        [2] Beste bertsioetan Ongriagaray, Donegarai.

        [3] Aldaerak: antxu, axuri, biga.

        [4] Aldaera: arrauba.

        [5] Aldaera: berak arrapikatzen.

                «Nous entrons dans l'ancienne province de Soule, en faiseur d'itinéraire, par Montory et Tardets, chef-lieu de canton, petit bourg bâtit au pied d'une montagne. La chanson populaire y place une Santa-Clara ou Claire, mariée bien contre son gré à nous ne savons quel grand seigneur, roi ou prince de l'Europe. Le texte de la complainte ne s'étant jamais imprimé que dans la mémoire des chanteurs, en plusieurs éditions qui ne se ressemblent point, les couplets varient sur ce détail historique que nous n'avons le temps d'éclaircir. Demoiselle Santa-Clara de Tardets, à notre avis, n'a jamais été canonisée que par les bardes. [...]

                Le barde fait dire à demoiselle Santa Clara, qu'elle aurait épousé la maison de Sala, de préférence à une maison royale. Mais voici venir la désolation, avec miracle de cloches qui carillonnent toutes seules: ici nous devons citer le texte de la complainte:

                        Atharratzeco ceñiac

                        Berac arrapicatzen,

                        Andere Santa Clara

                        Herritic phartitcen,

                        Hanco tchipi handiac

                        Dira beltzez bestitzen,

                        Haren peco zaldia

                        Da chouriz estalzen...»

                                (A. Chaho, Biarritz... T. I, 127)

        [6] Aldaera: herritik phartitzen.

        [7] Aldaera: da xuriz estaltzen.

 

 

 

 


www.susa-literatura.eus