Poesia kaiera
“Bukatugabea”
Bunny Langen oroitzaz
Zoriontasunak nik utzitako gorbata eranzten duela
eta ohera sartzen dela eta orain esna orain itzarrik dagoen plantak egiten
edo pontxo laranja bat kentzen bere Jay-Thorpe estiloko kizkur horailen gaindi
eta kokteletara doala niri esan gabe zergatik
den hain deprimitzekoa,
nahi bezain zorigaiztoko arraioa izango
naiz beraz eta ez eman aparteko garrantzirik zeren hemen bainago
benetan eta ez nobela batean-edo ala erreakzio-hegazkin batean sarri ihes
egin dudalako soka-eskailera batean, taxian edo erreakzio-hegazkin batean
joaten bazara denek pentsatzen dute mailaz igo zarela
baina ez nago ziur nire belaunaldiaren akatsa
baita inork ez duela histoire handirik egin nahi ezeren inguruan
eta ni beste guztiak bezalakoa naiz, lurrikara bat algaraka baldin
badator eta Madril osoa irensten badu
Manzanares ibaia barne eta postre gisa Eskorialgo errege-hobi
guztiak pertsona batengatik soilik ipiniko nintzateke histeriko antzean
ez Voltairerengatik nigatik
eta ez al da xelebrea zeinen eder entzuten den Sibelius
ez baduzu hura aurkitu denbora luzez? zeren ez bagina denok
autokontzientzia samin batean zintzilikatuko eta horri inteligentzia deituko
eta teknika gisa miretsiko perfektuki egiatiak ginateke denok
eta oroiminaren andelean eroriko ginateke eta bere koipean itoko
bi Gregoryengatik salbu
Lafayette zeina hain zentzugabeki baitzen eder
eta inozenteki ilehori ezen arraiki hil baitzen
eta Corso
distiranteegiki ilun eta zehatz, hondeatua izango litzateke eta diamante beltz
izendatua eta lepo lirain kurbatu batean zintzilikatuko lukete
xxvi. mendean borboien gortea berrezartzen denean
eta zeruak Goya berantiar baten antz doiagoa hartzen duenean
ez da samintasuna, lurraren dardara bat baino ez da
1956ko hitzordu-agenda baten gainean negar dohakabe batzuen itxurak egiten ari naiz
eta jakina baretu egiten naiz eta orduan begiak garbitzen ditut eta ikusten nirea dela
(hitzordu-agenda, alegia)
eta dena bihurtzen da historia: Lennie Bernsteinek telebistan aurreko astean
zuzendu zuenean nire Lehenengo Sinfonia deitu zion, nire “Bukatugabea”
gauzamodu horiek sentipen ikaragarri bat eragin diezazukete, zerbait
erdietsi duzulako sentipena
bitartean, depresio garaikidearen Parisko adarrean,
tristezia famatuan erortzen ari naiz perla-urpekari baten moduan, Gregory
bilatzen ari naiz Heart-Bed kalean bizi dena eta Ashberyrekin esertzen naiz
Flore-n lore-ohe batean ageri den bere buruari buruzko poemagatik
eta Gregory bilatzen dugu Deux Magotsen berarekin egin nahi dudalako negar
zendutako lagun maite-maite bati buruz, beti da hiltzeari buruz, inoiz ez heriori buruz
batzuetan pentsatzen dut hori dela guk elkar maitatzearen arrazoi bakarra
euria ari du. Ashesek nire behazuna eta seltzerra bukatzen lagundu dit, eta bagoaz
menturazko irakurleak ez du, ziur naiz, digresio labur bat gaitzetsiko
narrazio bikain honetan zeinetan narratzailearen
izana agerian gera daitekeen gutxi-asko eta gero gisa
orotako gauzak argi geratzen diren argiago ez esatearren: irudikatu
pertsona bat zeinak egun batez nagikeria bulkada batez lurrin-bola
bat egitea erabakitzen duen amonak Ingalaterra Berri zaharreko etxean
eduki ohi zuen modukoa eta hala tipoak laranja bat hartzen du
eta iltze mordoa sartzen eta begiratzen dio eta laranja hil duela
ohartzen da, bere laranja begikoa zeina Malaysiar artxipelagotik
etorri zen eta are Antzinako Txinan izan zen maitatua ere,
eta iltze guztiak ateratzen ditu, baina beranduegi
da! Laranja nire eskuan datza odoljario! eta
bat-batean ilargian pentsatzen dut, hor goian Keatsen garaietatik
isilki zintzilik, eta orain gauza arraro horiek guztiak jaurtitzen
dizkiote, hori da lortzen duzuna, laztana (digresioaren amaiera)
eta atzera New Yorkera Gregory New Yorken da atzera eta Cedarren faltan diogu
elkarri oraindik eta hoteletako halletan non Salvador Dali ustez
lo dagoen eta Anne Truxellen festa famatu irri egingarrietan
harik eta egun eder batez (vedremo) ahatea jateko elkartzen garen, jainkoari
eskerrak oraintxe akordatu naiz zer sartu zuen barruan, asmatu duzu: laranjak!
eta agian, orobat, hura da istorio honen benetako narratzailea, Gregory ez,
ni izan behar naiz, bera Chicagon baitago, eta hilabete hauen guztien ondoren
Madril barne non hara non ez zen lurrikararik egon
eta telebista saioa bertan behera geratu zen baita ere Bernsteinek hatz
lodi bat minberatua zuelako, ez nago jada deprimiturik, Gregoryk esperientzia
bera izan zuelako laranjekin, eta bizirik da
leku horretan non oroitzapen guztiak haurtzaro bilakatzen diren
eta soinu nahasiak eta isiltasunak teilatura egiten duten gora
non galtza motzeko mutil bat tinko ari den etorkizunera begira
bere zaurietako labanak hartzen ditu argia atxikitzeko
bere garaipen epikoa aurreikusiz Cecil B. DeMilleren estiloan
noizbait Via del Corso beregatik deituko da hala
Erromako kale nagusia
zeina Nobel Saria jasotzea baino hobea den
Albert Schweitzer, Pablo Casals eta Helen Keller elkarrekin jarrita
baino hobea
The “unfinished”
In memory of Bunny Lang
As happiness takes off the tie it borrowed from me / and gets into bed and pretends to be asleep-and-awake / or pulls an orange poncho over its blonde Jay-Thorped curls / and goes off to cocktails without telling me why / it’s so depressing, / so I will be as unhappy as I damn well / please and not make too much of it because I am / really here and not in a novel or anything or a jet plane / as I’ve often gone away on a ladder, a taxi or a jet plane // everybody thinks if you go, you go up / but I’m not so sure about that because the fault of my generation / is that nobody wants to make a big histoire about anything / and I’m just like everybody else, if an earthquake comes / laughingly along and gulps down the whole of Madrid / including the Manzanares River and for dessert all the royal tombs / in the Escorial I’d only get kind of hysterical about one person / no Voltaire me / and isn’t it funny how beautiful Sibelius sounds / if you haven’t found him for a long time? because if we didn’t all / hang onto a little self-conscious bitterness and call it intelligence / and admire it as technique we would all be perfectly truthful / and fall into the vat of longing and suffocate in its suet / except for the two Gregorys / Lafayette who was so pointlessly handsome / and innocently blond that he cheerfully died / and Corso / too lustrously dark and precise, he would be excavated and declared / a black diamond and hung round a slender bending neck / in the 26th Century when the Court of the Bourbons is reinstated / and heaven comes to resemble more closely a late Goya // this isn’t bitterness, it’s merely a tremor of the earth / I’m impersonating some wretch weeping over a 1956 date book and of course / I pull myself together and then I wipe my eyes and see that it’s my own / (date book, that is) / and everything becomes history: when Lennie Bernstein conducted it / on TV last week he called it my Symphony Number One, my “Unfinished” / that sort of thing can give you a terrible feeling that you’ve / accomplished something // meanwhile, back at the Paris branch of contemporary depression, I / am dropping through the famous blueness like a pearl diver, I am / looking for Gregory who lives on Heart-Bed Street and I sit with Ashbery / in the Flore because of his poem about himself in a flower-bed / and we look for Gregory in the Deux Magots because I want to cry with him / about a dear dead friend, it’s always about dying, never about death / I sometimes think it’s the only reason that any of us love each other / it is raining, Ashes helps me finish my gall and seltzer, and we go // the casual reader will not, I am sure, be averse to a short / digression in this splendid narrative by which the nature / of the narrator can be more or less revealed and all sorts / of things subsequently become clearer if not clear: picture / a person who one day in a fit of idleness decides to make / a pomander like the one that granny used to have around the / house in old New England and so he takes an orange and sticks / a lot of cloves in it and then he looks at it and realizes / that he’s killed the orange, his favorite which came from / the Malay Archipelago and was even loved in Ancient China, / and he quickly pulls out all the cloves, but it’s too / late! Orange is lying bleeding in my hand! and I / suddenly think of the moon, hanging quietly up there / ever since the time of Keats, and now they’re shoot- / ing all those funny-looking things at her, that’s / what you get, baby (end of digression) // and back in New York Gregory is back in New York and we are still missing / each other in the Cedar and in hotel lobbies where Salvador Dali is / supposed to be asleep and at Anne Truxell’s famous giggling parties / until one fine day (vedremo) we meet over a duck dinner, good god / I just remembered what he stuffed it with, you guessed it: oranges! / and perhaps, too, he is the true narrator of this story, Gregory / no, I must be, because he’s in Chicago, and after all those months / including Madrid where it turns out there wasn’t any earthquake / and also the TV broadcast was cancelled because Bernstein had a sore / thumb, I’m not depressed any more, because Gregory has had the same / experience with oranges, and is alive // where all memories grow into childhood / and mingled sound and silence drifts up to the rooftop / where a bare-legged boy stares into the future / takes up the knives of his wounds to catch the light / foreseeing his epic triumph in the style of Cecil B. De Mille / when one day the Via del Corso is named after him / the principal street of Rome / which is better than the Nobel Prize / better than Albert Schweitzer, Pablo Casals and Helen Keller / put to gether