Poesia kaiera
Erorien Eguna 1950
Picassok gogorra eta bizkorra egin ninduen, eta munduak;
nire leihotik kanpora kreatzaile talde batek platano amerikarrak
minutu bakarrean mozten dituen bezalaxe.
Aizkora eskuratu zuelarik jende guztia aski minduta
zegoen azkeneko zangagatik eta zabor mordoagatik
borrokatzeko.
Kirurgia guztian zehar pentsatu nuen
asko nuela esateko, eta Gertrude Steinek izendatzeko
denborarik izan ez zuen azken gauza batzuk izendatu nituen; baina
orduan gerra amaitu zen, gauza horiek biziraun
zuten eta are izuturik zaudelarik ere artea ez da hiztegi bat.
Max Ernstek esan zigun hori.
Zenbat zuhaitz eta frijitzeko zartagin
maitatu eta galdu nituen! Gernikak oihuztatu zuen kontuz!
Baina gu lanpeturik geunden gure begiak Paul Kleerekin
hitz egiten ari zirelako itxaropenez. Nire amak eta aitak galdetu egin zidaten
eta nire galtza estu urdinekin esan nien harriak, itsasoa,
eta figura heroikoak soilik maitatu beharko genituzkeela.
Haur alferrikaldua! Bernazakian kolpekatuko zaitut! Ez nintzen
harritu jende nagusia nire hotel merkean sartu
zenean eta nire gitarra eta pintura urdineko potoa
hautsi zuenean.
Garai hartan gure esku biluziekin hasi
ginen denok pentsatzen eta are odolez erabat bustita izanda
ere; bertikala igartzen genuen horizontaletik, ez genuen
sekula ezer eskuztatu ez bazen nola bizi izan zen ezagutzeko
Dadaren aitak! Zutitzaile multzo dirdaitsuak
ekarri zenituzten zuen sakela hezurtsuetan, eskuzabalak
zineten eta haiek maitagarriak ziren txikleak edo loreak bezala!
Eskerrik asko!
Eta poesia kakatzarra zela uste genuenok
Audenek edo Rimbaudek irato gintuzten noiz eta, Junon
konpultsibo batzuek bidalita, beren ohean collageekin edo
sprechstimmeekin jolasten ahalegindu ginenean.
Poesiak ez zidan esan jostailuekin ez jolasteko
baina nik bakarrik ezingo nukeen inoiz ulertu panpinek
heriotza adierazi nahi zutela.
Gure erantzukizunak ez ziren ametsetan
hasi, ohean hasi ziren arren. Maitasuna lehenik eta behin
baliagarritasun ikaskizun bat da. Hondakin-ura entzuten
dut nire komun zuri distirantaren pean eta badakit
nonbait noizbait itsasora ailegatuko dela:
kaioek eta ezpata-arrainek ibai bat baino oparoago aurkituko dute.
Eta hegazkinak perfektuki higikor dira, haize gozotik
independente; garretan talka egiten dutelarik nola izan emankor
irakasten digute. O Boris Pasternak, zuri deitzea inozoa
izango da, Uraletan hain gora, baina zure ahotsak
gure mundua garbitzen du, guretzat ospitale bat baino garbiago:
zure soinua fabrikaren gargara handinahiaz gaindi.
Poesia makina bat bezain erabilgarria da!
Ikus nire logela.
Gitarraren sokek koadroei eusten diete. Ez dut pianorik
behar abesteko, eta gauzak izendatzea gauzak egiteko
intentzioa besterik ez da. Lokomotor bat melodikoagoa
da txelo bat baino. Oihal ziratuz janzten naiz eta musika
irakurtzen Guillaume Apollinaireren buztinezko argimutilaz. Orain
aita hilik dut eta gauzei sabelera begiratu behar diezula
ohartu naiz, ez begietara. Gu egin gintuzten gizonei
entzun izan balie sikiera, aiztotua dagoen zerria nola uluka!
Memorial Day 1950
Picasso made me tough and quick, and the world; / just as in a minute plane trees are knocked down / outside my window by a crew of creators. / Once he got his axe going everyone was upset / enough to fight for the last ditch and heap / of rubbish. / Through all that surgery I thought / I had a lot to say, and named several last things / Gertrude Stein hadn’t had time for; but then / the war was over, those things had survived / and even when you’re scared art is no dictionary. / Max Ernst told us that. / How many trees and frying pans / I loved and lost! Guernica hollered look out! / but we were all busy hoping our eyes were talking / to Paul Klee. My mother and father asked me and / I told them from my tight blue pants we should / love only the stones, the sea, and heroic figures. / Wasted child! I’ll club you on the shins! I / wasn’t surprised when the older people entered / my cheap hotel room and broke my guitar and my can / of blue paint. / At that time all of us began to think / with our bare hands and even with blood all over / them, we knew vertical from horizontal, we never / smeared anything except to find out how it lived. / Fathers of Dada! You carried shining erector sets / in your rough bony pockets, you were generous / and they were lovely as chewing gum or flowers! / Thank you! / And those of us who thought poetry / was crap were throttled by Auden or Rimbaud / when, sent by some compulsive Juno, we tried / to play with collages or sprechstimme in their bed. / Poetry didn’t tell me not to play with toys / but alone I could never have figured out that dolls / meant death. / Our responsibilities did not begin / in dreams, though they began in bed. Love is first of all / a lesson in utility. I hear the sewage singing / underneath my bright white toilet seat and know / that somewhere sometime it will reach the sea: / gulls and swordfishes will find it richer than a river. / And airplanes are perfect mobiles, independent / of the breeze; crashing in flames they show us how / to be prodigal. O Boris Pasternak, it may be silly / to call to you, so tall in the Urals, but your voice / cleans our world, clearer to us than the hospital: / you sound above the factory’s ambitious gargle. / Poetry is as useful as a machine! / Look at my room. / Guitar strings hold up pictures. I don’t need / a piano to sing, and naming things is only the intention / to make things. A locomotive is more melodious / than a cello. I dress in oil cloth and read music / by Guillaume Apollinaire’s clay candelabra. Now / my father is dead and has found out you must look things / in the belly, not in the eye. If only he had listened / to the men who made us, hollering like stuck pigs!