Poesia kaiera
Krisian den film industriari
Zuek ez, aldizkari lirain eta egunkari beltzaranak
inurrien ponperiaranzko zuen sartu-irten ikastunekin,
ezta zu ere, Emozio-Atsegina Zolitasun Poetikoarekin
etengabe ezkontzen den antzerkigintza esperimentala, ezta zu ere,
Grand Opera pasearia, belarri bat bezain bistakoa (nahiz eta
nire bihotzetik gertu zaren), baizik eta zu, Zinema Industria,
zu zara maite dudana!
Krisi garaietan, behin eta berriz erabaki behar dugu nor dugun maite.
Eta merezi duenari sinets: ez nire erizain almidonatuari, zeinak
zintzoa izan bainoago erakutsi zidan nola izan gaiztoa eta ez-gaiztoa
(eta azken boladan informazio hori baliatzen du), ez Eliza Katolikoari
zeina gehienez ere entretenimendu kosmikorako sarrera solemneegia den,
ez Legio Amerikarrari, zeina jende guztiak gorroto duen, baizik eta zuri,
Zilarrezko Pantaila loriatsuari, Teknikolor tragikoari, Cinemascope maitekorrari,
Vistavision gehiegizkoari eta soinu Estereofoniko liluragarriari, zure
dimentsio zerutiarrekin eta erreberberazioekin eta ikonoklasiarekin!
Richard Barthelmessi oinutsik eta galtzaz jantziriko mutil “eokiaren” gisa,
ile eta ezpain gardun eta lepo luze-luzedun Jeanette MacDonaldi,
Sue Carrolli zeina auto baten aurrealde hondatuan esertzen den eternitate guztirako
irribarre batez, Ginger Rogersi pageboy estiloko orrazkerarekin sorbaldetan behera saltxitxa bat nola erortzen, Fred Astaireren oinen hots melba-melokotoizkoari,
Eric von Stroheimi, mendi-eskalatzaileen ezkonlagun oihularien seduzitzaileari,
Tarzanei, zuetako bakoitzari (ezin dut neure burua behartu Johnny Weissmuller
Lex Barker baino nahiago izatera, ezin dut!), Mae Westi lera larruzkoan,
bere burdel-distirari eta azalpen atseginei, ilargiko Rudolph Valentinori,
bere pasio latzei, eta ilargiko, halaber, Norma Shearer adeitsuari,
Miriam Hopkinsi bere xanpain edalontzia Joel McCrearen yateari botatzen ari zaiola
eta negarrez itsaso orbandunean barna, Clark Gableri Errusiatik Gene Tierney
erreskatatzen eta Allan Jonesi Kitty Carlisle erreskatatzen Harpo Marxengandik,
Cornel Wilderi piano-teklen gainean odola eztul egiten Merle Oberok errieta
egin bitartean, Marilyn Monroeri takoi puntadun txikiekin Niagarako ur-jauzietan
zehar, Joseph Cotten harrigarriari eta Orson Welles harrituari eta Dolores del Riori
bazkaltzeko orkideak jaten eta leihoak hautsiz, Gloria Swansoni etzanda, eta Jean Harlowri etzanda eta kulunka, eta Alice Fayeri etzanda eta kulunka
eta abesten, Myrna Loyri lasai eta zentzudun, William Powelli bere gizabide
zoragarrian, Elizabeth Taylorri loratzen, bai, zuei
eta beste guztioi, izar gorenei, eta ia-gorenei, eta bigarren mailako aktoreei, eta estrei,
zeintzuk airean pasatzen zareten eta ametsetan itzultzen zuen lerro bakar edo birekin,
ene maiteak!
Denbora luzean argitu dezazuela espazioa zuen agerpen, geroratze eta esaldi
zoragarriekin, eta munduko diru distirantak blaitu zaitzatela, gure hezibiderako atseden hartzen duzuen bitartean egun luze baten ondoren kleig argien fokupean eta
aurpegiak paketaturik, hodeiak sarritan gauez etorri ohi diren moduan
baina zeruek eguzki-sistema gidatzen dute. Aurrekari jainkotiarra da zuek irautea! Segi biraka, zeluloidezko bobinak, lur gorenak bira egiten duen bitartean!
To the film industry in crisis
Not you, lean quarterlies and swarthy periodicals / with your studious incursions toward the pomposity of ants, / nor you, experimental theatre in which Emotive Fruition / is wedding Poetic Insight perpetually, nor you, / promenading Grand Opera, obvious as an ear (though you / are close to my heart), but you, Motion Picture Industry, / it’s you I love! // In times of crisis, we must all decide again and again whom we love. / And give credit where it’s due: not to my starched nurse, who taught me / how to be bad and not bad rather than good (and has lately availed / herself of this information), not to the Catholic Church / which is at best an oversolemn introduction to cosmic entertainment, / not to the American Legion, which hates everybody, but to you, / glorious Silver Screen, tragic Technicolor, amorous Cinemascope, / stretching Vistavision and startling Stereophonic Sound, with all / your heavenly dimensions and reverberations and iconoclasms! To / Richard Barthelmess as the “tol’able” boy barefoot and in pants, / Jeanette MacDonald of the flaming hair and lips and long, long neck, / Sue Carroll as she sits for eternity on the damaged fender of a car / and smiles, Ginger Rogers with her pageboy bob like a sausage / on her shuffling shoulders, peach-melba-voiced Fred Astaire of the feet, / Eric von Stroheim, the seducer of mountain-climbers’ gasping spouses, / the Tarzans, each and every one of you (I cannot bring myself to prefer / Johnny Weissmuller to Lex Barker, I cannot!), Mae West in a furry sled, / her bordello radiance and bland remarks, Rudolph Valentino of the moon, / its crushing passions, and moonlike, too, the gentle Norma Shearer, / Miriam Hopkins dropping her champagne glass off Joel McCrea’s yacht / and crying into the dappled sea, Clark Gable rescuing Gene Tierney / from Russia and Allan Jones rescuing Kitty Carlisle from Harpo Marx, / Cornel Wilde coughing blood on the piano keys while Merle Oberon berates, / Marilyn Monroe in her little spike heels reeling through Niagara Falls, / Joseph Cotten puzzling and Orson Welles puzzled and Dolores del Rio / eating orchids for lunch and breaking mirrors, Gloria Swanson reclining, / and Jean Harlow reclining and wiggling, and Alice Faye reclining / and wiggling and singing, Myrna Loy being calm and wise, William Powell / in his stunning urbanity, Elizabeth Taylor blossoming, yes, to you // and to all you others, the great, the near-great, the featured, the extras / who pass quickly and return in dreams saying your one or two lines, / my love! / Long may you illumine space with your marvellous appearances, delays / and enunciations, and may the money of the world glitteringly cover you / as you rest after a long day under the kleig lights with your faces / in packs for our edification, the way the clouds come often at night / but the heavens operate on the star system. It is a divine precedent / you perpetuate! Roll on, reels of celluloid, as the great earth rolls on!