Kantutegia
Kantutegia
2006, bilduma
280 orrialde
84-95511-78-9
Agosti Chaho
1811, Atharratze
1858, Baiona
 
Kantutegia
2006, bilduma
280 orrialde
84-95511-78-9
aurkibidea

Aurkibidea

Chants Basques
Agosti Chaho

Aitzin-solasa
Patri Urkizu

Bibliografia eta laburdurak

GERRA ETA LAUDORIO

Anibalen kantua

Altabizkarrako kantua

Jaon Satordin

Gerlako koplak Luis XIVen ohoretan

Duke Burgoinekoa

Beltzuntze bizkondia

Laphurdi, Baxa-Nabarre, Ziberua gureki

Haran eder Hortzaitze

Harispe jenerala

ITSAS KANTUAK

Jeiki, jeiki etxenkoak

Partiada tristea Ternuara

Itsasoko perilak

Ternuako penak

Zarrantzako penak

BALADAK

Berterretxen khantoria

Atharratze jauregian

Hirur kapitainak

Jundane Estebe martira

Jundane Juhane gaian

IRRI ETA ZIRI

Beñat, esker dereiat...

Jaun barua Uharten

Eskara bastartaren kontra

Koplak Haltsu eta Jatsuren aidean

Andren aphainduraz

Mirakuilua! Getharian

Zer egin zare koplari zaharra

Nazioneko besta Senperen

Ikazketako mandoa

Ikazketako mandoa

Gure artzain galtza beltza

Ura eta arnoa

Nik eman eta zuk hartu

Lau neskatxa nubliak

Hirur seme baitzian

Sabeleko mina

Ni balin banintz dantzari

Ze itera jiten zira

Mariana pikanta

Ahizpa, aigü huna

Mahatsa gal baledi

Soro arratoia eta etxe arratoia

Gitarra zartxo bat

AMODIOZKOAK

Ai, ori begi ederrak

Ala ni beniz hanitx dolütürik

Aldi batez nenguelarik

Alhargüntsa

Amorioren phena

Amudiotan den presuna

Amurioak banarabila

Amuriotan den pertsunak

Eztizüt ez nik phentsatzen hiltzia

Andereño bat ikhusi nuen

Arranuak bortietan gora

Arrosa zoinen eder

Aspaldiko denboretan

Bihotzeko mina

Bazterretik bazterreralat

Borthü goretan

Dendari bat bada

Hurrundanik espres jinik

Lehen floria

Ene izar ederra

Fortünak eman deit

Gaiaz nenguelarik lo eginik ohian

Guazen bada, guazen lagun

Guazen bada, guazen lagun

Ixilik niagozu

Izar bat jalkiten da

Izar batek zerutik

Izarrik ederrena zelüko ekhia

Jaun batek maithatü dü

Jilofreia eijerra, zük naizü xarmatzen

Khantore bat herritik aphirilan emanik

Khantoriak berririk Ozarainen eginik

Khantoren egiteko sujeta berririk

Khantu berriren khantatzera nuazü

Kitatu nahi duzu arren herria

Lurraren pian sar nindaiteke

Maite bat maitatzen det maitagarria

Maiteñoa

Mendian zoinen eder

Mendian zoin den eder

Mila ta zortzi eunta zortzigarren urtian

Mila zortzi eun ogei pasatu

Mila zortzi ehun eta hogoi eta hamabian

Begi ñabarra

Muthil gazte bilho hollia

Minez nago bihotzetik

Odeiak ülhün ziren

Lozale xarmanta

Oi amudiyo gazte eta zoro

Oi ene maite pollita

Parthitu nintzen herritik

Primaderaren aireak

Sukaldian zoin eder den

Tristeziyak biotza arturik

Txorittua nurat hua

Txori erresinula üdan da kantari

Txori erresinola, hots emak eneki

Txori kantazale eijerra

Ürzo aphal gaxuak hasperen egiten

Xarmagarri bat dizut maite bihotzeti

Xarmagarria, lo ziradia

Zazpi urthe badizü

Zelüko izarren bidia

Adios esan eta...

Amodioa
Agosti Chaho

Erosi: 16,62

Aurkibidea

Chants Basques
Agosti Chaho

Aitzin-solasa
Patri Urkizu

Bibliografia eta laburdurak

GERRA ETA LAUDORIO

Anibalen kantua

Altabizkarrako kantua

Jaon Satordin

Gerlako koplak Luis XIVen ohoretan

Duke Burgoinekoa

Beltzuntze bizkondia

Laphurdi, Baxa-Nabarre, Ziberua gureki

Haran eder Hortzaitze

Harispe jenerala

ITSAS KANTUAK

Jeiki, jeiki etxenkoak

Partiada tristea Ternuara

Itsasoko perilak

Ternuako penak

Zarrantzako penak

BALADAK

Berterretxen khantoria

Atharratze jauregian

Hirur kapitainak

Jundane Estebe martira

Jundane Juhane gaian

IRRI ETA ZIRI

Beñat, esker dereiat...

Jaun barua Uharten

Eskara bastartaren kontra

Koplak Haltsu eta Jatsuren aidean

Andren aphainduraz

Mirakuilua! Getharian

Zer egin zare koplari zaharra

Nazioneko besta Senperen

Ikazketako mandoa

Ikazketako mandoa

Gure artzain galtza beltza

Ura eta arnoa

Nik eman eta zuk hartu

Lau neskatxa nubliak

Hirur seme baitzian

Sabeleko mina

Ni balin banintz dantzari

Ze itera jiten zira

Mariana pikanta

Ahizpa, aigü huna

Mahatsa gal baledi

Soro arratoia eta etxe arratoia

Gitarra zartxo bat

AMODIOZKOAK

Ai, ori begi ederrak

Ala ni beniz hanitx dolütürik

Aldi batez nenguelarik

Alhargüntsa

Amorioren phena

Amudiotan den presuna

Amurioak banarabila

Amuriotan den pertsunak

Eztizüt ez nik phentsatzen hiltzia

Andereño bat ikhusi nuen

Arranuak bortietan gora

Arrosa zoinen eder

Aspaldiko denboretan

Bihotzeko mina

Bazterretik bazterreralat

Borthü goretan

Dendari bat bada

Hurrundanik espres jinik

Lehen floria

Ene izar ederra

Fortünak eman deit

Gaiaz nenguelarik lo eginik ohian

Guazen bada, guazen lagun

Guazen bada, guazen lagun

Ixilik niagozu

Izar bat jalkiten da

Izar batek zerutik

Izarrik ederrena zelüko ekhia

Jaun batek maithatü dü

Jilofreia eijerra, zük naizü xarmatzen

Khantore bat herritik aphirilan emanik

Khantoriak berririk Ozarainen eginik

Khantoren egiteko sujeta berririk

Khantu berriren khantatzera nuazü

Kitatu nahi duzu arren herria

Lurraren pian sar nindaiteke

Maite bat maitatzen det maitagarria

Maiteñoa

Mendian zoinen eder

Mendian zoin den eder

Mila ta zortzi eunta zortzigarren urtian

Mila zortzi eun ogei pasatu

Mila zortzi ehun eta hogoi eta hamabian

Begi ñabarra

Muthil gazte bilho hollia

Minez nago bihotzetik

Odeiak ülhün ziren

Lozale xarmanta

Oi amudiyo gazte eta zoro

Oi ene maite pollita

Parthitu nintzen herritik

Primaderaren aireak

Sukaldian zoin eder den

Tristeziyak biotza arturik

Txorittua nurat hua

Txori erresinula üdan da kantari

Txori erresinola, hots emak eneki

Txori kantazale eijerra

Ürzo aphal gaxuak hasperen egiten

Xarmagarri bat dizut maite bihotzeti

Xarmagarria, lo ziradia

Zazpi urthe badizü

Zelüko izarren bidia

Adios esan eta...

Amodioa
Agosti Chaho

 

 

I

Leloren kantua 1

(Bizkaikoa)

 

Lelo il Lelo, Lelo il Lelo,

Leloa zarak, il leloa.

Romako armak alegin eta

Bizkaiak daroa zantzoa.

 

Oktabiano munduko jauna

Leko bidi Bizkaikoa.

Itsasotati eta leorrez,

Imini deusku moltsoa.

 

Leor zelaiak bereak dira,

Mendi tantaiak lausoak,

Leku ironian gagozanian

Nokberak sendo dau gogoa.

 

Bildurrik gitxi arma bardinaz

Eramaiazu gexoa,

Soiak gogorrak badirituiz

Narru bilotsa surboa.

Bost urteko egun gabean

Geldi bagarik botxoa,

Gureko bata il badagian

Bost amarren galdua.

 

Aek anis ta gu gitxi ta ia

Azke in dugu Lalboa,

Geure lurrean ta aen errian

Birotx ainbaten zamoa.

 

Ezin geiago [...]

[...]

Tiber lekua geldiko zabal

Utxin tamaio grandoia.

 

[...]

[...]

Andi aristak geisto sindoak

Betiko naias nardoa2.

 

 

        [1] «On croit, malgrè l'autorité de M. G. de Humboldt, que cette héroïde est apocryphe, et qu'elle a été fabriquée dans les derniers siècles, à peu près comme les poèmes d'Ossian, recomposés par Macpherson ... Lelo, il Lelo / Leloa: / Zarac il Lelo / Leloa!» (A. Chaho, Histoire.., 27.).

                A. Chaho, «Chant cantabrique (Lekobide)», Revue d'Aquitaine, 1857, I, 9-11.

                Jakina den bezala XVI. mendean Juan Iñiguez de Ibarguen eta Cachopin doktorearen semeak asmatutako kanta dugu hau, Simancas-eko artxibotegian dagoena. (Originalaren kopia, Urkixo Ondarea, 5997). G. Humboldt, Berichtigungen und Zusaetze zum ersten Abschnitte des zweyten Bandes des Mithridates über die Cantabrische oder Baskische Sporache. Berlin, 1817, 84-89.

                Aipatzen dute besteen artean Gayangosek (MS), Michelek, 231-233; Bladé-k, 445-447; eta I. Estornesek, «Noticia de viejos cantares y textos (Desde 1321) «, Literatura I, 1978, 66-67. Honek Gerrari jarraiki oraindik uste du Lekobide Bizkaiko jaun izan zela. Gayangosen itzulpena honakoa zen «Octaviano señor del mundo, pero no de Vizcaya». K. Mitxelenak «Contra Lekobide» (ASJU, 1986, 291-313), Ladislao de Velasco aipatuz «excepto en Vizcaya» bezala itzultzen du ere, Leko bidi adizkera baita lekot, lek(h)at bedi, leku bedi, 'lugar no tuvo, excepto', eta ez patronimikoa, beraz, kanta ez da mintzo ustezko Lekobide baten balizko garaipenaz «supuesto triunfo de un supuesto Lekobide sobre Octavio Augusto», baizik bertsogile batzuen asmakizunaz.

                Hona Michelek egin komentarioa:

                «À mon sens Lelo il lelo, etc, n'est qu'un refrain, une èspece de flonflon, de tra la, la, dérivé de l'espagnol helo (voici) par lequel commence une ancienne romance:

                        Helo, helo por do vien

                        El infante vengador

                        Caballero a la gineta

                        En un caballo corredor.

                [...] abondant en archaïsmes, en termes perdus et inconnus, dont on peut risquer l'explication que sous toutes réserves» (Michel..., 230, 231.)

        [2] «Andi arichak / Guezto seïndoaz / Betigo naïaz / Nardoa! Les chênes superbes dépérissent à la coupe becquetés sans cesse par l'oiseau grimpeur. Improvisateur Cantabre. (Siècle d'Auguste)» (A. Chaho & A. D'Abbadie, Études... 51).

                Konpara ezazue Juan Carlos Guerra eta José Antonio Azpiazuk egin irakurketekin: «Andiar - istak geisto sindoaz / Betiko nayas nardoa. Los (infatuados) grandes de burlas con el duro malvado, con la aspiración de siempre (logran) el derrumbadero.» (Juan Carlos Guerra, Viejos textos del idioma. Los cantares antiguos del euskera. Donostia, 1924, 92).

                «Hay avecillas que a fuerza de subir y bajar por los robles robustos los pierden» (J. A. Azpiazu, Cantos vascongados (1872), Francisco Asenjo Barbieri, Documentos sobre música española y epistolario. (Legado Barbieri), ed. E. Casares, Banco Exterior, Madrid, 1988, 261.)

                Emeterio Arresek Zara antzerki sortu zuen gaiaz, Eduardo Mokoroak eresaldu zuena eta Tolosako Abesti-taldeak kantatu 1913ko Euskal Jaietan.