Europara Espainiatik barrena

Euskal Herriak eduki baduen bokazio europarra, edo herrien Europarekiko jaiera, edo Euskal Herria/Europa zuzenean lotzea..., hori guztiori begi txarrez ikusi izan du zentsurak.

        Zentsuraren jarrera ezkorraren lehen lekukotasuna 1965ean aurkitu dut nik. Euzko Ixendegi/Nombres personales en Euzkera liburua dela eta. Elkarlanean osaturiko liburua da: liburuari izena ematen dion Arana Goiriren artikuluaz gain bederatzi lagunen artikuluak dakartza. 19 zenbakidun zentsoreak dioenaren arabera «forman el libro un conjunto de temas variados: Filología vasca, descripción geográfica, historia política de algunas regiones vascas, arenga pro conservación del vascuence». 19 zenbakia duen zentsorea Antonio Albizu da. Honen ustetan, debekatu egin behar da liburua. Hona bere irakurketa:

En las páginas 58 y 59 el autor quiere derivar de las razones históricas, biológico-racistas y lingüísticas hacia la invertebración directa del país vasco con Europa. Esto mismo lo hace exprofeso en el artículo titulado HACIA EUROPA que comprende las páginas 68 y 69. Y el artículo que comprende las páginas 82-84 con motivo del panegírico de un célebre vasco, plantea el problema de régimen especial de Alava y busca la propaganda para la recuperación del régimen perdido por Vizcaya y Guipúzcoa con motivo del levantamiento nacional.

El artículo HACIA EUROPA, páginas 68 y 69 debe eliminarse totalmente. Deben también suprimirse lo señalado en las páginas 58 y 59 y 83.

        Harritzekoa da nola ez den ezabatzen Arana Goiriren artikulua. Artikulu horrek hain zuzen, guztiz debekaturik dauden euskal «izen separatistak» proposatzen ditu. Lan politikoetan jarri du zentsoreak bere begia, begi zorrotza. Hiru artikulu dira, zehazki: herrien Europaren ikuspegia defendatzen dutenak bi; eta hirugarrena, Arabako foruen defendatzaile zen Ruperto de Urquijori egiten zaion omenaldia. Besteetan tatxadurak egiten ditu, baina artikulu batentzat bakarrik proposatzen du zentsoreak erabateko debekua, Hacia Europa izenekoarentzat. Arrazoia? «Rechazado por su postura de vincular al pueblo vasco con Europa directamente y no mediante el Estado Español».

        Aberrien Europaren barruan Euskal Herriak bere habia eduki dezakeela uste duelako ukatzen da Jean Louis Davanten Nekezari euskalduna argitara ematea, 1971n. Antonio Albizuk proposatu eta Antonio Barbadillok sinaturiko txostenak honela dio:

(...) Esto daría lugar a que las siete provincias vascas pudieran unirse dentro de ese contexto (la Europa de las Patrias), unificando todas sus actividades.

        Hurrengo urtean Xabier Mendiguren Bereziartuk ateratako Europako Ezker Berria (1972) liburuak ere arazoak izan zituen arrazoi berberagatik. Huskeria bategatik, azken batean. Liburu honen sarreran esaldi hau jarri zuen autoreak: «Norbaitek 1971ko Euskal Herri honetan, lantxo hau zertara datorren galdegin baleza, Europaren zati bat garela ez ahazteko eskatuko genioke».

        A zer nolako ondorioak ateratzen dizkion pasarte honi zentsoreak!:

(...) pretende presentar al Pueblo Vasco como algo que por sí mismo pertenece a Europa y no a través de España.

        Jose Lasaren Euskal Ikasgu edo Unibertsitateaz (1976) liburuan ere ikuspegi bera kritikatzen du zentsoreak:

Rehuye hablar del entroncamiento con España y habla del País Vasco como un pueblo que tiene derecho a ser directamente pueblo de Europa.

        Dirudienez, moral katolikoarentzat bezalatsu, bi eratako bekatuak daude zentsurarentzat: egin egiten diren ekintza gaiztoak eta egin gabe uzten diren ekintza onak. Biak dira bekatu. Euskadi/Europa bikotearen kasuan ere halatsu. Euskadi/Europa ezin da aipatu ere egin Espainia tartean sartu gabe. Gogoan dut Martin Ugaldek Txillidari egin zion elkarrizketa liburuari (Hablando con Chillida, escultor vasco, 1975) zentsoreak nola kritikatzen dion Txillidari bere espainiartasuna ez aitortzea: «Omisión clara de Chillida de ser español al expresar su nacionalidad 'vasco y europeo'«.