Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Zentsura morala

 

Euskal liburuan aurkitu dudan zentsura batez ere politikoa da, % 80 bai.

        Ez du esan nahi horrek bestelako zentsurarik ez dagoenik. Liburu bakoitzari buruz zentsoreak aintzat hartu behar zuen galdetegian agertzen dira bestelako irizpideak.

        Zentsurako txosten-orrien burualdean urte luzetan agertu dira hainbat formulario, liburu honen lehen partean azaldu ditudanak, irakurtzen den liburuaren gai desberdinez galdetzen dutenak. Ez dakit noiz arte zehazki, baina 1966ko LPIren ondoren ez dut aurkitu formulariorik. Irizpideak, bai, irizpideak indarrean daude, diferente formulatuta, aipatuko ditugun kasuetan begi-bistakoa denez.

        Ramon Saizarbitoriak Egunero hasten delako (1969) nobelan ez du morala hausten, nonbait: «aunque el aborto se realiza no se impone la tesis de la moralidad del aborto sino que recurre a la moral de circunstancias».

        Luis Haranburu Altunaren Itsasoak ez du esperantzarik (1973) liburuan ere salbu bide da morala: «... la consecuencia del argumento moral: Que en el noviazgo no deben superarse las fronteras íntimas».

        Emakume dibortziatua eta apaiza protagonista diren Txillardegiren Elsa Scheelen (1969) eleberrian ere morala bihurtzen da auzigai, baina liburua argitara eman eta handik sei hilabetera.

        Liburu honek, zentsurak aginduriko zatiak (politikoak) kendu ostean, argi berdea jaso zuen, 1969ko ekainaren 17an.

        Baina liburua jada kalean zela, abenduaren 31n hain zuzen ere, Ministerioetako Harreman Bulegoa zeritzonak «idazki guztiz erreserbatua» bidali zuen liburuen zentsuraz arduratzen den MITeko Sailera, behar ziren neurriak hartzeko eskatuz. Zergatik? «Se toleraron otros (párrafos) de marcado matiz antirreligioso y blasfemo». Pasarte bakarra da auzitan zegoena. Hauxe, zentsorearen itzulpenean:

 

Si Dios existiese tenía que ser un hijo de puta porque las casas de putas fueron creadas por la burguesía para abastecerlas con las hijas de los obreros. De donde se deduce que Dios no existe.

 

        Antonio Albizu da hemen salatua, berak irakurri baitzuen Txillardegiren testua kontsultarako entregatu zenean. Salaketa arriskutsua da hau zentsore batentzat. Gutxiagogatik lanpostua galdu duenik bada zentsurako bulegoan!

        Honela argudiatzen du Antonio Albizuk testu hori pasatzen utzi izana:

 

El párrafo señalado en la página 38 es una blasfemia que se ha permitido:

1º Porque está entrecomillado y está en boca de un padre de familia en cuyo hogar nunca se pronunciaba el nombre de Dios si no era para blasfemar.

2º Porque este padre era un resentido social y por ello quería la revolución que adelante se condena.

3º Porque el autor señala que la chica que recuerda esta blasfemia que decía su padre era, sorprendentemente, muy de casa y fiel, dando a entender que la religión es la base de las virtudes del hogarismo y la fidelidad.

4º Porque la chica se desliza por la pendiente de la inmoralidad y precisamente con un sacerdote que también ha perdido la fe.

5º Porque el sacerdote entra en conflicto de conciencia debido a unos ejercicios espirituales.

6º Porque las enseñanzas cristianas se exponen ampliamente en la novela con ocasión de los ejercicios espirituales.

7º Porque el sacerdote que no cree, o mejor dicho, no quiere creer porque su pasión por la chica es más fuerte que todo, es mal visto por la sociedad cristiana que condena su conducta.

8º Porque el sacerdote termina mal: un accidente y ante los jueces.

9º Porque cuando va a morir, vuelve a vislumbrar la fe en el cielo.

 

        Txillardegiren kasuan guztia nahasten da, morala eta politika, bistan denez. Bilboko Brigada Regional de Información de la Jefatura Superior de Policía delakoak ale bat lortzen du eta itzultzera bidali: «que se ha entregado a un colaborador para que traduzca aquellas partes que pudieran ser de interés informativo, moral y policial».

        Auzitegi Goreneko Fiskaltzaraino iritsi zen kasua: «habiendo tenido conocimiento de la misma por un informe que se envió por la Subdirección General de Seguridad manifestando se vertían conceptos y frases que pudieran tener carácter delictivo...».

        Juridikoki aurrera jo zenik ez dakigu. DGSk Informazio eta Turismo Ministerioa gainditu egin zuen ordukoan. Txillardegi tarteko izanik ez da harritzekoa. Txillardegiri buruzko hiru txosten politiko-sozial aurkitu ditut espedienteko dosierrean.