Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Zazpiak bat auzitan

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Utopiatik errealitatera

 

Lur-ekoei Jakin-ekoei bezala gertatu zitzaien, uste zutela, zailtasunen artean bazen ere, pixka bat bortxatuta ere, posible zela aurrera egitea, gustagarriak ez izanda ere frankismoa «beharturik» zegoela hainbat gai irenstera. Eta halako batean, zast!, debekua. Jakin-i zenbaki editoriala kendu zioten, eta Lurri liburua sekuestratu eta erre! Liburuaren tituluak «utopiatik zientziara» zuen izena, eta egiazki oraingoan utopiatik errealitatera jaitsi zen Lurreko arduraduna behintzat!

        1972ko azaroaren 2an aurkezten du Lurrek aurretiazko depositura Xabier Kintanak itzuliriko Friedrich Engels-en Sozialismoaren aurrerabidea utopiatik zientziara. Ludwig Feuerbach eta aleman filosofia klasikoaren amaiera.

        Hilaren 6an, liburua zabaldu ahal izateko ordu gutxi falta direla, Gipuzkoako delegatuak, Alberto Claveríak, Lur argitaletxeko arduradun zen Enrike Villar deitzen du despatxura, eta liburua desegitea proposatzen dio. Hori egin ezean, ondorio gaiztoagoko mehatxuak egin zizkion: atxiloketa, prentsa-kanpaina, eta argitaletxearen kantzelazioa. Arratsaldean, Delegazioko funtzionarioek ale guztiak hartu eta eraman egin zituzten. Bat salbu. Bat bakarra salbatu zuen Villarrek eta Lazkaoko beneditarren liburutegian entregatu, lekuko gisa gorde zezaten.

        Lazkaoko liburu horrek Villarrek berak idatziriko ohar hau gordetzen du bere baitan:

 

Este ejemplar es el único existente de la edición de este título.

La carencia del mismo en las bibliotecas, suscriptores o lectores en general puede explicarse por lo siguiente:

Editado el libro y entregados los 5 ejemplares primeros en el Ministerio de Información y Turismo, Delegación de San Sebastián para los trámites previos a su difusión según la Ley de Prensa. El quinto día por la mañana, cuando faltaban horas para cumplirse el tiempo previsto por la ley para su difusión llamó por teléfono a LUR el Sr. Claveria, Delegado en Guipúzcoa del susodicho Ministerio, requiriendo a su despacho a Enrique Villar, responsable legal de LUR, urgentemente.

Personado en el despacho, le comunicó que tenía que darle un recado de Madrid consistente: Estaba el libro presentado y a las 12 del mediodía caducaba el plazo para su posible secuestro o permisión y como no se 'quería' secuestrar se invitaba a E. Villar a mandar a Ordenación Editorial de Madrid un telegrama en el que se pedía se considerara no presentado el libro a Depósito, y ellos gentilmente pasarían a recoger la edición para quemarla o si se prefería la otra opción, a la tarde E. Villar y los colaboradores de LUR serían detenidos, a la próxima mañana en todos los diarios aparecería la desarticulación y detención de una parte del Frente Cultural, ingresando en prisión y ante esta información policial el Ministerio se vería en la obligación de Cancelar el permiso editorial. Es decir, elija Vd. porque pensará que somos capaces de ello. Fué el final de la propuesta. Por supuesto contestó Villar de eso y de más. Lo que sí quisiera preguntarle como profesional del libro es que si no me vale la Ley de Prensa para regirme ya que en ella se especifica que si un título está autorizado en castellano y catalán lo está automáticamente en vasco, y este título lleva años permitido en castellano y catalán, si la Ley de Prensa no nos vale aquí que es lo que podemos editar.

La contestación del citado Clavería fué tajante, Yo creo que en vasco Vds debían editar la Biblia y nada más. Posteriormente pasaron a recoger la edición para su destrucción, por ello quien busque este libro, y este ejemplar es el único que la Editorial ha considerado Lazcano como el mejor depositario sepan que LUR editó 2.000 ejemplares, que no se puede hablar de libro secuestrado porque nunca ningún juez lo secuestró, y no lo secuestró porque no podía ya que ni atentaba contra el Jefe del Estado, la Seguridad Nacional ni la Unidad de la Patria y además por varias editoriales estaba a la venta en Castellano y Catalán. Si no lo encuentran es por la 'deferencia VOLUNTARIA' de los editores en un gesto LIBRE para con la llamada Administración. Administración que llegó a negar la edición en euskera de los famosos Cuentos Infantiles de Guillermo.

NOTA: Cuando Clavería se refería a Frente Cultural, era lógicamente la organización ETA.

 

        Anekdota hau berau niri ere kontatu dit, baina ez liburu honi buruz, baizik eta Alokairua, prezioa eta irabazia liburuaz. Argitaletxeei 1985ean inkesta egin nienean, aurrena ahoz kontatu eta gero eskuz idatzita eman zidan ondoko historia. Kontrasterako balio duelakoan, horra testua Enrike Villar berak idatzi bezala:

 

Salario Precio y Ganancia de Engels, editado en castellano antes por dos editores del estado, dos horas antes de cumplirse la fecha de distribución yo fuí llamado al despacho del Sr. Clavería Delegado de Información y Turismo y me hizo esta propuesta:

a) venían a LUR cogían y quemaban los libros

b) la policía me detenía, en la Prensa aparecía la desarticulación de parte del Frente Cultural de ETA y en consecuencia ellos cerraban la editorial.

Al preguntarle cómo podía ser aquello pues el libro era de curso legal en España editado por Aguilera y otra editorial catalana, y según la Ley de Prensa toda publicación autorizada en una lengua «hispana» estaba automáticamente autorizada en otras, el Sr. Clavería me dijo que lo que me iba a decir no se lo habían dicho de Madrid pero que él personalmente me recomendaba editar La Biblia en adelante.

El libro fue quemado.