AMA PILAR

 

 

Gordeak zenituen

haurraren begi harrituetan

treintaiseisko soldaduen

atorra berdeak atorra urdinak

mendira ihesi joan ziren

errepublikanoen espartinak;

beharri xoko minduetan

gizon-ehiztari mozkortuen kasaila

espantukeriazko jende farfaila

Alkaiaga goiti Irun aldera

gurutzada santua zabaltzera

eta mandazainak eta behorrak

gaua odoltzen zuten harrobiko

fusilamenduetako tiro idorrak;

zeure oroitze jorian

egundaino ez bueltatzeko

joan zirenen aurpegiak

 

Heriotza gorrina jauntzian

zutaz galdeka zen etorri

penizilinarik oraindik ezin igorri

ez baitzen estraperlo denbora bultzian

baina ez zioten etxekoek ireki

inondik inola ez ate ez atari

saiatuagatik kantari

nonbait koplari ona ez izaki

 

Neskatxa ernea, beharko!

guardia zibilei ez zenien erran

Bordatxo hil zuten goiz hartan

bigarren goitiko solairuan

taulen azpian saguen erresuma

zegoela eta bertan gordelekua

zuela gure atautxik zure aitak

sakarinarentzat

 

Eskolarako interesa adina abilidade

gelditu zinen gabe

segitu izanen zenuen aitzinera

akaso, gizon izatera

Dedikatu zinen laguntzera

bertzeren gutunak idatzi

eta irakurtzera, eta irentsi

zenituen ametsak, zikiratu ahalak

gaitzetsi airerako zure hegalak

 

Landan eta baserrian

arrastelua eskuan mea-saskia gerrian

zerriak bazkatu ardiei balaku

sukaldean lagundu arropa hedatu

ostatuko parrokia zerbitzatu

sagardoa ez bazen pittarra

ez zenituen falta gogoa eta indarra

 

Anaiari laguntzen ere zinen izan

mugako bentan Lizuniagan

egizan egizan andre-lan

mendian galduriko etxola hartan

hura orduan paraje basa

jakin zenuen ekina eta solasa

nor eta zer zinen erakusten

ez dakit denek bakean utzi zintuzten

hitz erdika erranak ez du argi uzten

“holako gauzak isiltzen ziren lehen”

ez zen batere luzea gizon zitalen

zure zerrenda, baina ez zen falta izenik

zuri edo bertzeri egina ez dakit nik

ikusi ordukoz haiendako begirada hotza

hitzezkoa soilik izan ote zen bortxa?

 

Geroago zen hasiko

zure bertzelako gerratea:

esposatu eta familiatu;

“zer nahi duzu erratea?

nola ibili ginen gu!

ez zenuke sinetsiko!”

 

Hantxe, Bidasoaren arrimuan

zoko ospel haren eremuan

ez zenuen eman etsia

ez zinen gelditu itxia

trintxera hartatik jakin zenuen

barojatarren letren etxera sartzen

Gabriela Mistral gurera ekartzen

jendakien Uruguai itsu begiz bisitatzen

lagunak kontatzen zizun Paris ikusten

eta guri igerika erakusten

gurutzatu behar genuen

ugaldea zeinen zabala zen

ongi jakinki zuk

gurutzatu behar genuen

ugaldea zeinen zabala zen

ongi jakinki zuk