—228—

Etxaide'tar Jon'i

1963-XI-24

        Adiskide maitea,

        Etxahunen bertsoei buruz igorri nizkizun xehetasunak artu al zenituen? Damu litzake ene eskutitz luzea galdu ba litz, ezbainuen kopiarik gorde...

        Gaur idazten dizut Librairie Monnier delako liburu-zahar-dendak bidali berri didan katalogoa zuri eldu erazteko. Esan nizun bezala, denda hortan nuen Duvoisin-en Laborantzako liburua idoro; bainan aldi honetan, ikusiko duzun bezala, ez da euskerazko edo Euskalerriari dijoakion libururik batere agertzen kataloguan. Alarik ere, eskeintzen diren lanetatik bat edo beste nai ba zendu, pozik eskuratuko nizuke. Aski duzu eni idaztea.

        Berri on bat jakin erazi bear dizut: Igela uzten dugu, Peillenek eta nik, aski dirurik igorri genduela horretan konturaturik. Ondikotz! Berri on ori, berri txar baten ondorioa da, alegia, ez bakarrik gure aldizkaria, bainan euskaltzaletasunezko —eta euskaldungoazko— edozein ekintza ere uzten dudala gaurgero.

        Bainan bearbada Mitxelenak ene erabaki honen berri jadanik eman dizu? Ezen erabakiaren zioa izan da Egan-en ez dutelako nai izan ene idazlan bat publikatu, aski konformista ez zelako noski. Ba dakit hori gauza txikia dela, eta ez lenengo aldiz agitzen zaidana, gainera. Bainan, hain zuzen ere, azken urteotan euskaldun, euskaltzain eta euskaltzaleen gandik jasan izan ditudan irain ugarien ondotik zetorrelako, gogoan artu dut hori izango zela delako jendeen gandik eroango nuen azkenengo umillazioa.

        Ez dut esango ene ideia ez-konformistetan nik nuela arrazoi: egiak begitarte asko ditu eta... Bainan oraindik ere uste dut arrazoi nuela ene ideiok euskeraz agertu naian. Ezen euskal literatura idatzia hain da gauza txikia, ertsia, intres-gabekoa (Euskaldunek, ez soilki auzo errietako literatura aundiak, bainan bai eta ere txikiak: Finlandiakoa, Gales-errikoa, Okzitaniakoa, Bretainiakoa ere..., Europakoez baizik ez mintzatzeko, istudiatuko ba litukete, ikusiko lukete zenbat atzeratuak dauden), ain da gauza erkina, diot, non euskal idazle batek gauza pertsonalak, ez-oituak, esatera gertu denean, pozik artu bear bailukete haren erritarrek, eta lagundu; traba ipintzeko eta irain egozteko ordez.

        Tira ba, ez du balio kexa nadin; ez ditut nik ene erritarrak aldatuko, fanatismuaren kontra ez baitut iskillorik. Dana dala, ene asmoak, ene ametsak euskeraz agertzeko zuzenik ez ba dut —beste erresuma guztiz geienetan idazleek duten zuzena, eta Euzkadin bertan ere demo-kristau zintzoek marxista atheistei ezaguten dietena, geroaren kontu eduki bear dalako noski...), ez du ere balio jarrai nadin euskeraz idazten; ez bainaiz sekula majoria handia-ren aurrean belaunikatuko. Antzoki triste hori uzten dut, beraz, bainan pentsa dezakezun zer sentimendurekin: leenago nik bezala pentsatzen ez duten euskaltzaleok maite eta estimatzen ba nituen, euskaldunak zirelako, orain, ene zentsuratzaille ta laidostatzailleen joku itsusien aintzinean, gorrotoa asi da ene biotzean kabitzen.

        Esan gabe dijoa alaz eta guztiz ere ez dudala ene euskal-zuberotar odola ukatzen: euskaldun jarraituko dut ene etxekoen artean, bai eta, leenago bezala, beti ere zuri laguntzeko gertu aurkitzen naiz zure Etxahun-lanetan, edo beste edozertan: aski duzu eskatzea, eta aal dudan bezain ongi urgaitziko zaitut.

        Itxaropen dut danak ongi zaudetela. Ni ere bai ongi naiz, bainan piska bat nekatuta, ez baitut orain artean bospasei egun lanarte baizik artu. Nai nuke abenduan Zuberoan inguru txiki bat egin, aste batentzat edo, ene diru-baldintzek eta aitaren osasunak uzten ba naute; bainan ez da oraindik gauza ziurra.

        Ar itzazute, zerorrek, adiskide maite horrek, eta zure emazte ta alabek, ene goraintzirik amultsuenak; eta Monnier-liburutegitik zenbait liburu, edo Etxahunen euskerari buruz zerbait argimenduren bearra ba zendu, beldurrik gabe galdatu zaidazu.

        Zure

        Jon Mirande eta Ayphassorho-ko.