—193—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1962-VII-19

        Adiskide maitea,

        Zure eskutitzak atsegin aundia eman zidan. Barkatu nazazu ez ba dizut leenago erantzun, bainan zoritxarrez, berriz ere behaztopak izan ditut etxean, ene aita gaixorik dago: oina zauritu zuen bere lantegian eta, diabetis ba zuelakotz, zauria sekula ez zitzaion sendatzen hala non, azkenekotz, gaixotegira joan bear izan duen. Illabete ontan gaixotegian dago (La Pitié delako ospitalean) eta ni bakarrik nago etxean; maiz joaten natzaio ikustera eta gainera, gaitzeko lana dut bai etxean bai bulegoan. Orrengatik zerbaitxo luzatu dut zuri erantzutea bainan, dakutsun legez, ez da ene erruz. Barkatu, arren.

        Gure Igela-z egiten dituzun laudarioek asko poztu gaituzte Peillen eta. Ez dakit II-gn. eta III-gn. zenbakiak izan dituzun. Aterata dauzkagu bainan Peillen ez da oraindik asi igortzen, beldur naiz: bere ama ere ez da ongi, biotza lasterregi ibiltzen eta orrengatik, bera ere asko lanpetua da dembora hauietan.

        Dena den, erran gabe dijoa zure lankidetza asko preziatuko dugula, gure aldizkari xumearentzat zer edo zer idatzi nahi ba duzu. Nahi duzun gaiaz eta nahi duzun euskalkian egin dezakezu, humorezko den ber (humour, diot, ez gure baserritarren omorea... baserritarkeriez aserik baigera). Segur nago gauza ernegarririk asma dezakezula. Moralaren edo logikaren aldetik, ez dugu mugarik ipintzen gure lankide-gaiei; halaz ere, ez gera politika-arazoetan sartu nahi.

        Bainan, ongi susmatzen duzun bezala, euskaldun askorentzat gure igela apo beltz bat ba litz bezala agertzen zaie. Ez dugu iñoren egiazko laguntzarik aurkitu, zurea salbu —eta berriz ere milesker aundi bat bai diruz bai elez lagundu nahi izan diguzulakotz—arpidedun zerbaiska aurkitu arren —batez ere euskalerritik kampo bizi direnen artean. Ez dakit gure sosetik ateratzen jarraiki ahal izango dugun, batez ere orain gure familian ditugun difikultateekin. Nazka ematen digu gure aberkideen (?) faltsukeriak: Igela lehen aldikotz atera gabe, euskaltzale ta abertzaleei aurkeztu eta erakutsi genien, heien iritzia jakiteko eta orduan, denak aho batez ongi baino obekiago zela eta uts egin gabe publikatu bear gendukela ari ziran. Eta atera dugunean, beldurtu dira gure alde agertzera...

        Pozten naiz Laffittekiko auzian ene jokaeraren alde baitzaude. Arrazoi zenuen: nik, aski ergelki, apaiztto hori ene adiskidetzat neukan; ba nekien jite bitxia zuela bainan ez nuen uste hain faltsu eta gorrotoz betea zenik. Zuk eta beste zenbaitek nik baino obeki ezagutu zenuten. Bainan beste euskaltzainen jokabidea ere ez zait sobera atsegin, apaiz fanatiko baten vetoari amor eman baitiote, eta orrengatik, esan diet, berek bestela nai izan arren ere, ez nuela geiago ene burua euskaltzain-urgazletzat ere edukitzen (orain direla urte batzu izendatu baininduten).

        Ez dakit Egan irakurtzen duzun. Nik aldizkari ortan kolaboratzen nuen eta asko estimatzen nituen aldizkaria eta idazkideak. Bainan azken-urreneko numeroan ene ideien kontrako oldar bat publikatu zuten, Aginaga delako giputz batek egina, oso garratza eta zuzengabekoa, nazi eta antisemita nintzelakoan. Asko mindu ninduen artikulu orrek, eta are geiago urrengo numeroan iñork, ene ezagun eta lagunetatik, ez zuela ene alde ezertxo ere idatzi, Aginagaren gezur eta geiegikeriak zuzentzekotz. Neronek erantzunen bat egin diot, eta uste dut argitara eraziko dutela. Bainan orretan ere, Euskaldunen faltsukeria eta koldarkeria agiri da...

        Ba da beste aldizkari bat, Enbata, Frantzia aldeko euskal nazionalistek (lapurtar gazte batzuek) ateratzen dutena (frantsesez, jakiña). Peillen eta ni saiatu gera horiekin lankidetzera, bainan horiek ere demo-kristau fanatikoak dira eta azkenekotz aspertu gera heien maneraz.

        Krutwig-en Gero ezagutzen nuen: berak exemplar igorri zidan; beste bat Miangolarrak (ene poemen editoreak...) Venezuelatik. Eskerrik asko alaz ere, pentsatu baituzu eni bidaltzea. Krutwigen ideia horietan ba dira zenbait oso onargarriak; beste batzu ez zaizkit gustatzen, haren judutasuna sobera agiri baita heietan (euskaldun moisanismu bat aldarrikatzen duela ba lirudike) bainan, duten akats larriena da ele eder utsak direla. Obe luke Krutwigek —ortarako bear den kultura ba du eta— euskarazko literaturan lan egitea politikakerian baino. Bainan Gero-ko jendeok, beste abertzale suerteak kritikatzen dituztelarik —eta arrazoi piska batekin— ene ustez, alaz ere berak ez dira besteok baino euskaltzaleago; orrengatik ez diot Krutwigi erantzunik ere egin, eta geroztik ez dut haren berririk.

        Benetako, Euskalherria edo Euzkadi edo Euskadi edo Nafarroa restituta, ethnia bat eta hizkuntza bat da; gainera, nazione bat izatera eltzen ba gara, hainbat obe; ortarako lan egin bear dugu noski. Bainan gure ethnia ukatuz eta gure hizkuntza aldera utziz, nazione bat egiten ba dugu, ez dukegu orretan etekin aundirik. Ba dirudi abertzale askok —Enbata-koek batez ere— gure ethniaren tradizioa ukatzeko gertu direla beren politika-ideiak nausi eraztea gatik: europarrak garelarik ethnia horiek ari dira beti Europaren etsaiekin adiskidetu nahiz. Hizkuntzari buruz, aldiz, ezaxol baino ezaxolagoak dira. Ez da mirakuillu, beraz, euskara hain estatu tristean ba dago —eta euskal-literatura are tristeagoan... Edo bestera euskaldunek ez dute batere kulturaren zentzurik. Bainan gertaldi orretan zer balio luke euskal nazione bat, euskal kulturarik gabe?

        Dakutsun bezala oso biotz galdurik nago euskaltzale ta abertzaleen eretzean. Ez du balio euskaraz idaztera segi dezadan. Berdin ene lanak ez dira iñon publikatzen, alde batetik edo bestetik beti euskaldun jatorren minberatasuna kilikatzen baitute. Kornikoz (cornish) asi ba nintz idazten euskaraz egiteko ordez, segur naiz arrakasta geiago izango nuela, naiz kornikodunak ez diren dotzena bat baino askoz haboro...

        Barkatu ene goibeltasun au, otoi, eta zure berri onak laster igor izkidatzu adiskide maite orrek.

        Anartean Ortzi-Thor, Mari, Aker-Beltz ta beste jainko ta ez-jainko guztiek beren on-eginez estal zaitzatela!

        ''' Jon Mirande eta Ayphassorho-ko.