—103—

Ibiñagabeitia'tar Andima'ri

1956-VIII-10

        Adiskide guztiz maitea,

        Eskerrak derauzkitzut zure eskuthitza gatik. Egia erran bildur nintzan eia zerbait agitu zitzaizuenetz, hainbat aspaldi bait zuen zure berririk ez nuela ukhan, eta idaztera nintzaizun zurea heldu zaitanean.

        Bihozmindu nau zure amaren eritarzunaz diozunak. Segur izan zaite, adiskide maitea, zure atsegabean pharte hartzen dudala, hainbatenaz gehiago non, dakizun bezala, nihauren ama ere ez bait dago sobera ongi osasunez aspal di hontan, odol-tinka azkarregi ukhanki, eta bethi bildur naiz ezbehar bat gerthatuko othe zaion. Sirats itsuaren jostagailu ezdeusak baizik ez gara, elas! eta gure othoitz, maithazarre eta sendimendu eztiek ezertarako ez dira, gehie- gi aldiz. Dena dela, bihotz-bihotzetik opha derautzut zure ama ez dadin gaizkiagot, eta oraino haren ikhusteko zori hona ukhan dezazun, gure Europa zaharrean.

        Zure lanbideaz diozuna ere, ez da atsegingarri. Agian irabazi zeinbait eginen ditutzu, berantxeago, honat ethorteko diharua bil dezazun behintzat. Asko botzik ginateke guztiok zure berriz ikhustez. Amak sarritan diost: Errôk Andimari hunat jin dadin üngürü baten egitera... Eta zure etxenkoak ere, zori hon handitan lirateke zure jiteaz, segur.

        Ernagarri zait zure euskarazko lanetzaz erraiten derautazuna. Nik latin olerkiak ez ditut hainbat irakurri, baina Katul oso atsegin izan zait bethi, bere poema erotikoak gatik, eta botzik irakurriko ditut orain gure sor-mintzoan emanik. Non argitaratu gai ditutzu ordea? Gure herritar ispiritu hersiek Ovidi-ren Maithabidea-ri baino abegi hobea eginen othe derauete?? Hain zuzen ere, zure lan azken aiphatu horren berrirakurteari lotu naiz egun hauetan. Bai eta zure entseiu «Olabide-ren aurretiko Itun berri itzultzaileak» deritzaionaren ere; ez naiz gogoratzen haur argitaratu izan zenetz; ezezkoan, abagunea ba zenduke orain argiaratzeko, Egan-en edo, Olabideren lanen ekhoizpen berri bati buruz ari bait dira Euskalherrian uste dudanez.

        Zaitegik eta biok maiz samar elkharri idazten dugu, bai, eta haren eskuthitzek hon handia egiten derautate; harekin eta zurekin, eta bertze bizpahirur Euskaldunekin baizik ez dut orain har-emanik, eta har-emanok hamait ba litez, nire herritarrez axolgabet ninteke osoki... Ba dakit Euzko-Gogoa nola eta non berriz argitara, bilha eta bilha ari dela Zaitegi, bai eta zailtarzun handiak erideiten dituela helburu hortarik baztertzen dutenak. Hala ere, aste honetako Herria-n irakurri dudanaren araura, Baionan argitaratzera omen doa. Dena dela, aurrerapen batzu egiten ari dira euskal-literaturaren alhorrean: Illiada ba dugu orain euskaraz eta nahiz, nire ustez, mintzaira piska bat dorphea darabilan itzultzaileak, gure eskerrak hartze ditu bururatu duen lan gaitza gatik. Bertzalde, polizia eleberri bat ere ba dugu orain, lehena, Amabost egun Urgainen; irakurri bide duzu? Nik bai, eta atsegin zait, nahiz argumendua bakhunegi izaiki (eta gainera, ene aburuz huts handia dena, ez da egiazko krimenik elheberri hortan!). Gero, Egan bethi ernagarriago ba dathorkigu, bertze euskal aldizkariekin komparatuz behintzat (hala nola Herria, Gure Herria, e.a.).

        Nire aldetik, berriz hasi naiz idazten, hein baten berere. Nahi nituke fantasiazko eta izuzko iphuin laburrak egin, Poe, Le Fanu eta bertze anglo-saxoin idazleen antzekoak. Biga hasi ditut, batak «Gulezko, eta urkha-bilhur bat urrhezkoa...» dakhar izenburutzat, bertzeak «Maitharien arnoa» (azken honek Baudelaire-n poema batetik jesanik) eta urrhent-bururatu ditukedanean igorriko derauzkitzut, ikhus ditzazun. Poema lizun baten hontzen ari naiz, bertzalde, «Zuhurraren Zortzi Zorion-bideak».

        Horko Euzko-Gaztedi hartzen dut, eta, zuri atsegin egitea gatik artikulu bat idatz niro behar bada. Zer gaiaz, ordea? Zein hizkuntzaz?? Euskaraz guti publikatzen dute hartan, eta bildur naiz irakurle gehienak hizkuntza horren eretzetik analphabeto direla, hoberenean beren sor-euskalki soilki dakitelarik... Gainera, ez dut gehiago batere sinhesterik propagandan zu eta ni, eta gure bertze lagun zeinbait ere, aski entseiatu gara gure herritarren gure uste eta ideietara biltzen. Sekula ez dugu diszipulu bat ere gureganatu. Ez, euskaldun ordenaria —vasco communis— gureaz bertzelako phasta batez egina da, zori gaitzez. Egin dezakegun gauza bakharra, euskaraz idaztea da, lauzpabortz irakurlerentzat.

        Eskuthitz haur berhala egin derautzut, berandu gabe ene berriak emaiteko. Baina bertze bat igorri nahi nerauzuke laster samar, nire lanak igorteko; ta gainera nire oraingo gogogiroa nolako den adierazteko, bai eta abertzaletarzuna-ri buruz, zer konklusinoetara heldu naizen erraiteko.

        Har itzazu, adiskide maite horrek, ene eta burhasoen goraintzirik amultsuneak, eta ukhazu bihotz hon!

        ''' Jon Mirande.

        P.S. Peillen (Dom.) atzo etxen nuen. Robert gudari da, atzera deiturik Algeriako egoera dela kausa; baina ez du uste hara igorriko dutenik. Dominique bethi hemen, eskola egile Parise ondoan —orain ophorretan. Krutwigek ez deraut batere gehiago idazten. Ba dakizu egiaz Judua dela? Nire antisemitismua dela zio, behar bada, dago ixilik eta mutinean??