Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
azala: Garbiņe Ubeda
Joan Mari Torrealdai
1942, Forua
 
Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura
2000, saiakera
264 orrialde
84-86766-98-2
aurkibidea

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

Erosi: 14,28
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Ezin izanaren teoria baterako
Koldo Izagirre

Zentsuraren sistema

Liburuaren aurretiazko zentsura

Aurretiazko zentsuraren aurretik

Zentsura ez du frankismoak asmatu

Ortega y Gasset-en herentzia?

Etxeko tradizioa

Dirigismotik permissio negativa-ra

Zentsura bere burua zuritzen

Legeria

Fragaren Legea

Antilibelo Legea

Usaimena

Liburu eta autore debekatuak

Zentsura mekanismoak

Zentsore / Irakurlearen lana

Ebazpenak

Zentsuraren morroiak

Zeregina

Izen gordeak

Konposaketa

Euskal "irakurleak"

Kontrol soziokulturala

Probintzietako Ordezkaritzak

Euskal Herriko delegatuak

Langileak

Zentsura euskal liburuei (1936-1983)

Motiboak errenkadan

Dokumentuen peskizan

Emaitzekin pozik

LEHEN ALDIA: 1936-55

1936-48

Politika berria?

Katalunia ez dago horren urruti

"Francotar euskaltzaleak?"

Pedro Rocamora, aitabitxi bitxia

Antonio Tovar, falangista eta euskaltzalea

Euskaltzaleen jarrerak

Lehen ezabaketak

"Grafía española"

Rocamoragatik izan ez balitz...

Prentsan euskararik ez

1949-55

Jon Etxaideren desgiroa

Bitartekariak

Santi Onaindia, intsumisoa

Itxaropena argitaletxea

Amabost egun Urgain'en

BIGARREN ALDIA: 1956-75

1956-63

Urte giltzarria

"Kempis'en Gurutze-Bidea Franco'renpean"

Garoa-ri zentsura bikoitza

Peru Abarkak aztoratu zituen bazterrak

Izen separatistak

Frankismoa "bertsolaritzaren" alde

Luis Madariagaren zubilana

Ziririk ez zentsurari!

Mamutxak

Elorri

Zentsura Peru Leartzako-ren alde

Orixe Peru Leartzako-ren kontra

Goazen Lourdes'a

Itzulpenik ez du nahi frankismoak

1964-68

Fraga legegile

Tranpa saduzeoa

Aldizkarietan ere gaia da arazo

Ez omen dago zentsurarik

Txosten politiko-sozialak

Europara Espainiatik barrena

Zentsura txaloka!

Ipuin jatorrak? Zentsurarentzat ez

Beste izakia: hiru arrazoi aurka

Zentsoreak itzultzaile

Dinamika dinamita bihurtu zuten

Itzulpenen antologia

Euskal Harria

Harrizko Herri Hau

Arestiren literatur lanak osorik

Zarzalejos eta Aresti

Politika editorialaren lehen urratsak

Hiru kolpe antzerkiari

1969-75

Saiakera gehienak onartuak

Hizkuntza, Etnia eta Marxismoa: bi liburu

Nekezari euskalduna

Dialektikaz eta kulturaz

Lur argitaletxearen kalbarioa

Afrikar iraultzaren alde

Marxen itzulpen bikoitza

Utopiatik errealitatera

Claveríaren sorgin-ihizia

Gordailu gurutzadaren biktima

Zentsura morala

Elsa Scheelen ez dago osorik

Ukronia: sorpresa eta haserrea

Amets luzeegia

Olerkiaren arriskua

Isturitze-tik Tolosan barru

Laino eta sasi artean

Euskadi eta Euskal Herria: bi herri

Gramatika gorrituena

Autodefentsa lotsagarria

Hitz berdeak

Hiru gizon bakarka

Antonio Albizu Salegi

Salbuespen egoeran

Batasun totalitarioa

HIRUGARREN ALDIA: 1976-83
FRANCO HIL OSTEAN ERE BAI

"Zentsura" kakotxen artean

Bonbak eta sekuestroak

Istiluak, euskal liburutik erdarazkora

Altuegi doan usoari tirorik ez

Historikoki zuzena

Unibertsitatea gora eta behera

Euskaldunak

Maite dedana

Zera

100 metro

Independentzia ekonomikoa?

Askatasunaren yarrai

Euskadi 1984

Zentsuraren ondorioak

Hizkuntzaren alorrean

Politikaren alorrean

Historiaren alorrean

Azken gogoetak

 

 

Zazpiak Bat auzitan

 

Pedro Mari Otañoren Zazpiak bat bertsook ez dute debotorik izan zentsoreen artean. Imanol Unzurrunzaga Itxaropenako semeak Otañoren bertsoak bildu eta argitaratzeko prestatu zituen. Felipe Ugartek bati ez beste guztiei argi berdea eman zien. Bat honi ez, separatista-edo zelako: «poesía de carácter más bien separatista».

 

                                ZAZPIAK-BAT

                                Zazpi aizparen gai dan oyala

                                Ebakirikan erditik,

                                Alde batera «iru» soñeko

                                Utzirikan «lau» bestetik

                                Goraiziakin berezi arren

                                Bakoitza bere aldetik,

                                Ezagutzen da jantzi dirala

                                Zazpiak oyal batetik.

                                Arbola baten zañetatikan

                                Sortzen diran landariak

                                Bezela gera, Bidasoa'ren

                                Bi aldetako jendiak:

                                Berdiñak dira gure jatorri,

                                Oiturak eta legiak,

                                Ama Euskerak magal berian

                                Azitako senidiak.

 

        1959an zen hori. Hamar urte geroago, 1969an, Gotzon Egañak bere Euskal izkera eta elertia gramatikan sartu egiten du. Baina zentsura ohartu da, eta atzera bota behar diren pasarteen artean selekzionatzen du. Arrazoia? «Abiertamente nacionalista» da bertsoa. Eta zergatik hori? Zentsorearen iritzian: «La poesía 'Zazpiak bat' (O siete en uno) añora la unión definitiva de las cuatro regiones españolas y las tres francesas. (La famosa ecuación 4 más 3 igual a 1).

        Aurretik, nolanahi ere, argitaratua izana da olerki hau, zentsura garaian. Orixeren Euskaldunak poeman agertzen da. Liburu hori Pedro Rocamoraren eraginez atera zen, zentsorearen lupatik pasa gabe. Agertzen da, baita ere, Santi Onaindiaren Milla euskal olerki eder bilduman, baina Onaindiak ez zuen tramitazio legalik bete. Eta, azkenik, Gotzon Egañaren liburua baino pixka bat lehenago argitaratu zen Fernando Mendizabalen gramatikak ere badakar. Kasu honetan seguruenik zentsuraren despistea izan da olerki hau onartu izana.

        Zentsuran bakarrik ez. Hortik aparte ere, «Zazpiak bat» delakoak arazoak ditu. Garrantzi handia eman dio beti Administrazio frankistak, edozein euskarritan agertu delarik ere. Lekuko gisa, hona Bizkaiko Informazio eta Turismoko delegatuak lurralde bereko poliziburuari bidali zion iritzia, «erreserbatu» gisa artxiboan gordea:

 

Iltmo. Sr.

Acuso recibo a su atto. escrito de fecha 3 del actual, núm. 11822 (Secretaría General), al que acompaña dos escudos bordados con los símbolos de las siete provincias vascas (españolas y francesas) con la leyenda «Zazpiak-Bat» («Siete en una» e interesa el criterio de esta delegación Provincial sobre su crácter.

Sin perjuicio de estimar que sería procedente considerar el criterio que sobre el particular pueda sostenerse por el Ministerio de Gobernación, hay que afirmar que la expresión «Siete en una» o «Zazpiak-bat», responde a un criterio político de unidad de las preovincias denominadas vascas abarcando las cuatro españolas y las tres francesas (Lapurdi, Zuberoa y Benabarra) que remonta la jurisdicción nacional española y francesas. De ahí que símbolos similares, con la leyenda «Euzkadi» fuese prohibido en Francia, donde parece circula ahora con la leyenda «Cuatro mas tres». Esta consideración conjunta de territorios de diversa nacionalidad, hay que considerarla improcedente y responde graficamente a actitudes políticas separatistas, aunque a veces se pueda observar es empleado en otras actividades sin tal carácter y hayan alcanzado notable difusión. No tiene que haber inconveniente en que se utilizasen escudos o gallardetas con las enseñas de las cuatro provincias españolas y el título de «País Vasco» o similar, pero no debe admitirse la circulación de emblemas como los remitidos por V.I. por responder a esa «divisa» que evidentemente encierra originariamente una significzción política concreta y puede suponer una actitud de transcendencia internacional.

No obstante, reitero a V.I. la procedencia de que fuese consultado el Ministerio de la Gobernación e incluso asuntos exteriores para zanjar defitivamente este tema, toda vez que dichos escudos se utilizan incorporados a prendas de vestir, objetos de adorno, ediziones diversas, utilización que crecería o adquiriría una carta de naturaleza impropia de su intencionalidad netamente política originariamente (Bilbao, 5-4-1968).