—188—

Etxaide'tar Jon'i

1962-III-?

        Adiskide maitea,

        Eskerrik asko zure eskutitza gatik. Damu dut ukatzen duzulako gure «Igela»ren lankide izatea, bainan zure ikusgunea ulertzen dut, eta errespetatzen dut. Alaz ere, nai nizkizuke puntu zenbait argitu:

        1º) Atheu girenak: ene ustez, gaizki jaso duzu horren zentzua. Ez dakit ziurki, Peillenek baitu hori idatzi, bainan nik bereala ulertu dudan araura, dirua dela mundu hontako jainkoa baitzion, atheu girenak esanaz, esan nai zuen jainko horren gabean geranak, hots, diru gabe geranak; eta gauza hola hartuz, zoritxarrez bai Peillen bai nerau atheu gerade...

        2º) Dena den, eta nahiz Peillenen ideiak Jainkoari buruz ez ditudan ezagutzen, bera atheu ba litz ere, ez luke bortxaz esan nahi Igela-ren beste idazle-kideak hala direnik. Niketz, esaterako, ez naiz erliginoen etsai, bainan aitzitik, erligino-auziak asko interesatzen eta kezkatzen nau. Bai, esan nezake kristauak baino erliginosoagoa naizela ere, hauiek Jainko bat bakarrik adoratzen baitute, eta nik berriz, neo-pagano eta polytheista naizen aldetik, bat baino askoz geiago...

        3º) Esaten duzu ez ditugula ez morala ez apaizgoa zor zaien bezala errespetatzen. Bainan nik uste dut gure antiklerikalismua eta gure gordintasuna ez doatzila euskaldun kantu edo ipui errikoietan arkitzen direnak baino urrutiago; ez eta mundu zabaleko aldizkarietan edo kazetetan arkitzen direnak bainoago...

        4º) Gure ideiak oro (Peillenenak eta nireak) ez onarturik ere, ez dakust zergatik Euskaldun batek ez lukean bear gurekin idatzi euskararen aldeko aldizkari batean. Nik idazten dut euskal- eta erdal-aldizkari askotan, naiz ez naizen geienetan konforme aldizkari horien zuzendarien ideologiarekin (edo, beintzat, orain artean idatzi dut).

        Barkatu, otoi, ageriki esaten ba dizut, bainan askotan iduri zait bestaldeko Euskaldunak (bai eta hemengo BeNafarrak ere) piska bat fanatiko zaretela fede eta politika-kontuetan. Hots, Espainolen influentza hor nabari dela uste dut. Eta guk, Frantzia, Alemania eta Bretaini Handiko kultura-atmosferan bizi garenok halako aide afrikano bat arkitzen diegu askotan zuen kontzepzinoei. Lapurdiko, eta batez ere Zuberoako euskaldunak oso bestelako dira ikusgune hortatik; eta Peillenek eta nik, bai gure etxekoen artean, bai Parisen ezagutzen ditugun Frantzes, Bretoi, Ingles etc.en artean gogoaren libertatea preziatzen ikasi dugu, eta hori gauza preminazkoa zaigu, euskaltzaletasuna bezinbeste. Espaina afrika - no egon nahi bada, horrek ez gaitu ikutzen, bainan uste dugu ba dela ordu Euskalerria europartu dadin, fede-, pilosopi- eta ederti-kontuetan libertatea ezagutuz, eta horrengatik gure aldizkaria ateratzen jarraituko dugu, iñoren lagungoa gabe ere.

        Bainan, berriz ere diotsut, zure postura pertsonala errespetatzen dut osoki. Ez gaizki har, beraz, nik esanak eta ez otoi uste ukan zure ukoak gaitziturik idatzi ditudanik.

Ezari kampo ongi ulertu duzu. Askotan erabiltzen dugu esakuntza hori Zuberoan. Norbait kampo ezari, edo (piska bat indar geiago duena) norbaiti kampoa eman = kampora bota; neurtitzok ederki itzuli dituzu, beraz.

        Euskaltzaindiaren lanez eta kezkez, nire kandidatura dela eta, esaten duzunak ez nau harritzen. Krutwigek berak halako zerbait adi erazi zidan. Bainan, baten vetoa aski ba da (eta arrazoi onik gabe emandako vetoa, gainera) kompainia eder hori ene kandidatura onartzetik gibel erazteko, ez dut uste begirune aundirik merezi duenik. Ene kandidatura gibel hartzea erabaki dut (dena den, Krutwigek ni kontsultatu gabe presentatu zuen) eta gainera euskaltzain-urgazlegoa ere ukatzea (orain duela bizpairur urte izendatu baininduten). Hola euskaltzain jaunen kezkak itzaliko ahal dira.

        Zure novela pozik irakurriko dut, argitaratzen duzunean; erpai aiduru nagokizu. Esker milla ipui-sariketaren berria gatik. Papertxoa Peilleni hel eraziko diot. Ez dakit ordea sariketan hortan parte hartuko dudanetz; ez dut gogo handirik euskal lanetan jarraitzekotz (salbu eta Igela-rekiko lanean), Euskaldun zenbaiten jokaera ene aldera ikusi eta. Uste dut berriz ere hasiko naizela, horren ordez, bretoiez idazten, eta bretoi-kulturaren aldeko lanetan. Leenago ederki ba nekien izkuntza hori; piska bat aaztu nuen azken urte horietan, bainan orain asi naiz berriz ikasten. Eta beste errebista non-konformista bat bretoiez atera berri dugu, lagun zenbaiten artean.

Egan azkenekotz hartu nuen, eta orain, zure eskaerari esker, Mitxelenak beste ale bat igorri dit. Idatziko diot jakiteko atzera igor diezodan nai duenetz, ala zer egin bear dudan.

        Har itzazu, adiskide min horrek, ene agurrik amultsuenak zuretzat eta zure etxekoentzat.

        ''' Jon Mirande eta Ayphassorhoko.