Lau poeta

Tarteka poesia neurri bat, bestek paperean idatzitakoa bada ere, eskatzen du espetxeak, eguneroko orekaren orratz ezegonkor hori zoratuko ez bada. Batzuetan askorekin ez dugu nahikoa izaten asetzeko, hurrengoan, aldiz, lagin hautatu bat, lerro soil batzuk dira aski gogoa hunkitzeko edo barne-muinak ernatzeko. Deitu fantasia, deitu beroa, deitu egien arteko aukera hobetsi bat... Eta hitzen aterpe xume hori gabe boladatan motz, barrutik maingu bezala sentituko zara.

        Kartzelan poema liburu bana idatzita, Imanol Txabarri, Mikel Ibarguren, Xabier Izaga eta Urtzi Zubizarreta bildu nahi ditut hemen orain. Deitu maitasuna, deitu drama, deitu itxaropenaren adiera eternoa... Pauso luzean zein laburrean, gisakoen beharrean suertatzen gara maiz jendea. Poesiak bere lazoan harrapatu bazaitu, ez du hainbeste ardura izaten, ahapaldi batean itsumustuan zuri begira norbait sumatu duzun, edo ispilu ganbil bat izan den gainera jausi zaizuna bi aditzen tarte bihurrian, edo izan den hitzen abaroari erraietaraino lotzeko premia ekidin ezina... Eta espetxeko literaturaren itsasoan hautua egiteko gauza izatea bera, libertate koska bat badela ere begitandu izan zait inoiz, bestelako zenbait zamaren aringarri.

        Imanol Txabarrik Hitzak naroa poema liburua kaleratu zuen 1985ean (Maiatz), orri pasan ari naizela Apirilean hertsia poema datorkit txoko baten eske:

                Apirilean hertsia,

                egunez inguratua,

                orenak gelazain ditut.

                Hamaika desherrietan,

                nazio orotako seme alaben sufrimenduak berdinak dira.

                Kartzelarik handiena den lur urdin honetan

                oraino estutu ez duten bihotzik badea?

                Maiatzarekiko mugan galdea darit,

                zenbat hesi jauzi behar ote da denak hustu arte?

                Apirilean hertsia,

                ideiek buruan eta taupadek bihotzean erauntsiz,

                orenak gelazain ditut.

        Handik hamaika urtera Mikel Ibargurenek Hemen gauak lau ertz ditu bilduma plazaratu zuen (1996, Susa). Hona bertatik kikua egin guran ale bat:

                Sar nazazu zeure pentsamenduan

                Eta utzidazu zugan ostatu hartzen

                Zure etxe hutsa habitatzen

                Eraman nazazu zeure barnera

                Eta bila nazazu zeure baitan

                Zatoz, zatoz eta eraman nazazu

                Hitz minduak urtzen diren lekura

                Amodioak sinatzen diren ezpainetara

                Leiho ondoan naukazu

                Morroiloek ene auhena hertsi dutenean

                Ez zait ezer gelditzen ukamena ez bada

                Eta gauak eskutik ihes egin dit

                Eldarnioka ihes

                Eta zure izena lau ertz dituen gela isila da

        Xabier Izagak 1998an eman zuen argitara Bart irakurtzeko gaur izkiriatua (Susa). Egunero hiltzen gara poema aukeratu dut honako:

                Goizero hiltzen gara eguna jaio orduko

                eta geroztik beste hamaika aldiz

                gauean loak hartzerako.

                Liburutik begiak altxatu eta

                patiora begira euri tantekin

                kristaletan behera labainduz goazela

                hiltzen gara.

                Bisita amaieran

                aitaren begi suminduen hondoan

                nekea sumatzean hil

                                                  egiten gara

                gutuna antsiaz iguriki eta

                iritsi ez denean edo jasotakoa

                azkena denean.

                Eta batez ere gutarik bat

                hiltzearen hiltzez bihotza lehertuta,

                maindirez edo fonendoskopioz itota

                azken aldikoz hiltzen denean.

        Urtzi Zubizarretak Kartzelako neurriak bere lehen poema liburua Meaux-ko espetxean idatzi eta 2008an kaleratu zuen Ataramiñe argitaletxean, Oier Goitiaren eta Haimar Altunaren aitzinsolasekin. Hostobete poemarekin itxaropenaren aldarri bat dakart, Urtziren hitzak neure eginda:

                Garaiagoa den Itxaropen zurtoinak

                erregutuan, itzalean uzten du

                enbor sendo geldiezineko ezina.

                Udazken eta negu krudelenetan

                betikotasunez loratzen dirauen Itxaropena.

                Zure azal leunak

                nirean lirain egingo duen egunaz.

                Gure bihotzek esku-elkartuz

                hasiera eman zioten egunari

                bukaera emanaz.