Autopsiarako frogak
Autopsiarako frogak
2010, saiakera
272 orrialde
978-84-92468-26-3
azala: Kepa Gonzalez
Koldo Izagirre
1953, Altza-Antxo
 
2016, narrazioak
2015, nobela
2013, poesia
2011, nobela
2009, nobela
2006, poesia
2006, kantuak
2005, narrazioak
1998, nobela
1998, kronika
1997, poesia
1996, erreportaia
1995, kronika
1989, poesia
1987, ipuinak
Autopsiarako frogak
2010, saiakera
272 orrialde
978-84-92468-26-3
aurkibidea

Aurkibidea

—1—

Ume bakar igandez

Zeremonia bat

Zozoa

Not Welsh

Tu egitea

Lore malats bat oinpean

Mihia behegainean

Bat zigortu, bost beldurtu

Ez pentsatu ez adierazi

E skol va farrez

Tamal bikoa

Hazparnen

Hazparne gainean Zelai

Ez ginena ikasten

Zientziaren lekuak

Meritu koloniala

Hizkuntzen gerra

Euskaraz ikastea

Hitzen azpia

Zimarroiak

—2—

Leer y escribir

Burlatzen naiz

Agustin Etxeberriren izerdiak

Ez seme ez adiskide

Poco recomendable

Alegiako belea bezala

Zaldibia, XVIII. mende amaiera

Luis Astigarraga

Aizkibelen salaketa

Paulo Ulibarri

Muxinduko gara eta...

Azkena jotzen

Iturengo arotza

Seulement avec les domestiques

Euskara kulturarako

Etxeko errenta

Zapataria zaldun jantzi zutenekoa

Palazioko leihotik

Gure txaloen kea

Migel Muñoa

Mujika maisuaren jakinduria

—3—

1963-04-24: data historiko bat, adibidez

Pentsamendu dependentea

Ez dugu oraingoa kontu hau

Zinezko demokratak izateko

Egizu kontu

Inoiz inori inon

Egunkari progre bat

Egizu kontu

Telefono dei bat (besterik ez)

Gaztela zaharra, Gaztela berria

Por fuersa

Vichy linguistikoa

—4—

Gizon aldrebestua

Gure geografia

Kanpo eta barru

Territoriozaleak

Galdu zuenaren lantua

Egizu kontu

Euskarari buruz

Egizu kontu

Mattinen heriotza, 1981 Donostia

Xalbador eta Mattin

Gure leku bestek

Tunela

Hegazkinetik 1

Hegazkinetik 2

Zazpiok

Otañoren galdera

Ombua eta amatea

Euskaldun nazionala

Trabarik ez baina

Lekurik gabe

Poetaren kolkoa

Hiztunek leku

—5—

Euskaldunaren bakardadea

Faxistaren zuhurtzia

Bestetasuna

Ispilua

Erdaraz

Funtzionaltasuna

Egizu kontu

Que onak

Inteligentzia naturala

Egizu kontu

Azken hitza euskaraz

Gure leku sinboliko bestek

Euskara gaztelaniaren geneetan

Fukuyama oker zegoen

Andere (urdin hura)

Ardituen geometria: atxik diglosiari!

Bizien bizitza motza

Hitza hitz

Xalotasunaz haratago

Joan-etorria gure burura

—6—

Gure Txinako harresia

Zazpi hizkuntza

Ez jakulako konbeni

Euskararen intsentsu lurrina

Euskararen sufre lurrina

Estrabon, Plinio & Cia

Dizipulu barbaroa maisu

Euskalduak

Erakarrarria

Voyeur linguistikoak ez dakusana

Puerto Rico maitea

Antolakuntza zelularra

Erakartzeko ezintasuna 1

Orixeren azken idatzitik

El irresistible atrajo del idealismo identitario

Harri filosofala

Autodefentsa

Erakartzeko ezintasuna 2

Gailurtuok

Bitan arrotz

Erakartzeko indarra

Goliaten hizkuntzaz armaturik

Baskotasuna

Reliquia de España

Egizu kontu

—7—

Don Julio

Iruñan

Bilbo 1

Rue Beuret, Paris

Pizkundea

Bilbo 2

Apezaren bekatua

Nafarroa eta nafarrak 1

Nafarroa eta nafarrak 2

Nafarroa eta nafarrak 3

Nafarroa eta mundua

Nik zuri bai

Polita ere zaila

Nora nondik

Bilbo 3 (Donostia 1)

Unamunoren lekuak

Ikasitakoa bizi

Arbola

Lenguas avanzadas, herri bizkorrak

Kolonialisten luzera biko neurkinak

Arbola estakuru

Gure unibertsalak

Inkisidoreen algarak

Kuku-zakurrak

Paube Paristik

C'est le fromage qui parle basque

Kolabo berriak

Douce France de nos souffrances

Euskara politika da (okzitaniera bezala)

La maison des quatre fils Aymon

—8—

Sarako auzapeza 1

Sarako auzapeza 2

Garbikeria

Gutxiespenaren historia baterako

Mugakideon kriptotasuna

Gau-eskola

Europako Legebiltzarrean

Ezker ibarra

Maketanian euskaraz

Mugalari

Jose Bajo Fernandez

Etorkinak etsai

Mantxurrianoak

Gurera etorriak

Hizkuntzak damaigun zertasun agiria

Zu eta biok

Euskararen kolorea

Hispanofobia hispanofonoa

ETB 2

Egunkaria

—9—

Lau mihien gramatika

Baiona

Gizakidunak eta lurraldedunak

Despotismo linguistikoa

Estatutuetako ofizialtasuna

Inozentzia

Geu arrotz

Erakartzeko ezintasuna 2

Estetika bat zatarrari

Iraunerriren maitegoa

Paristik ez datorren artista

Postmodernoaren paradigma

Jean Jaures gure hondartzan

Normalizazioa

Gure hizkuntza ez da geurea

Una llamada de atención

Bortizkeria humanitarioa

Erregearen aurretik printzea

Bilbo 4

Ibaien artean

Gogoak ematen didalako

—10—

Zertarako balio dizue zuen hizkuntza horrek?

Handien paranoia

Galdera asperramorrante hori

Bertin Osborne bazterketaren aurka

Gurearen balioa

Bereizkuntzan esana

Etorkizuna

Etorkizuna iragan delarik

Abertzaletasuna

Nazionalismoa

Aizarnazabal

Aizarnazabal revisited

Sei minutu hogei urtean behin

Locuteurs particuliers

Balkanak Pirinioetan

—11—

Euskara hilez gero

Euskaldun ez identitarioa

Identitate arazoak

Gizakia izan nahirik

Ez dogu nahi bizi

De la misma manera?

Irlanda sin gaélico

Herri honen mamia

Hep Brezhoneg, Breizh ebet

Azken monolingue bretoia

Azken monolingue euskaldunak

Azken euskalduna

Ama hizkuntza

Seme-alaba hizkuntza

Hizkuntzak ikastea

Durangoko eskola umeak, 1802

Erosi: 18,05
Ebook: 3,12

Aurkibidea

—1—

Ume bakar igandez

Zeremonia bat

Zozoa

Not Welsh

Tu egitea

Lore malats bat oinpean

Mihia behegainean

Bat zigortu, bost beldurtu

Ez pentsatu ez adierazi

E skol va farrez

Tamal bikoa

Hazparnen

Hazparne gainean Zelai

Ez ginena ikasten

Zientziaren lekuak

Meritu koloniala

Hizkuntzen gerra

Euskaraz ikastea

Hitzen azpia

Zimarroiak

—2—

Leer y escribir

Burlatzen naiz

Agustin Etxeberriren izerdiak

Ez seme ez adiskide

Poco recomendable

Alegiako belea bezala

Zaldibia, XVIII. mende amaiera

Luis Astigarraga

Aizkibelen salaketa

Paulo Ulibarri

Muxinduko gara eta...

Azkena jotzen

Iturengo arotza

Seulement avec les domestiques

Euskara kulturarako

Etxeko errenta

Zapataria zaldun jantzi zutenekoa

Palazioko leihotik

Gure txaloen kea

Migel Muñoa

Mujika maisuaren jakinduria

—3—

1963-04-24: data historiko bat, adibidez

Pentsamendu dependentea

Ez dugu oraingoa kontu hau

Zinezko demokratak izateko

Egizu kontu

Inoiz inori inon

Egunkari progre bat

Egizu kontu

Telefono dei bat (besterik ez)

Gaztela zaharra, Gaztela berria

Por fuersa

Vichy linguistikoa

—4—

Gizon aldrebestua

Gure geografia

Kanpo eta barru

Territoriozaleak

Galdu zuenaren lantua

Egizu kontu

Euskarari buruz

Egizu kontu

Mattinen heriotza, 1981 Donostia

Xalbador eta Mattin

Gure leku bestek

Tunela

Hegazkinetik 1

Hegazkinetik 2

Zazpiok

Otañoren galdera

Ombua eta amatea

Euskaldun nazionala

Trabarik ez baina

Lekurik gabe

Poetaren kolkoa

Hiztunek leku

—5—

Euskaldunaren bakardadea

Faxistaren zuhurtzia

Bestetasuna

Ispilua

Erdaraz

Funtzionaltasuna

Egizu kontu

Que onak

Inteligentzia naturala

Egizu kontu

Azken hitza euskaraz

Gure leku sinboliko bestek

Euskara gaztelaniaren geneetan

Fukuyama oker zegoen

Andere (urdin hura)

Ardituen geometria: atxik diglosiari!

Bizien bizitza motza

Hitza hitz

Xalotasunaz haratago

Joan-etorria gure burura

—6—

Gure Txinako harresia

Zazpi hizkuntza

Ez jakulako konbeni

Euskararen intsentsu lurrina

Euskararen sufre lurrina

Estrabon, Plinio & Cia

Dizipulu barbaroa maisu

Euskalduak

Erakarrarria

Voyeur linguistikoak ez dakusana

Puerto Rico maitea

Antolakuntza zelularra

Erakartzeko ezintasuna 1

Orixeren azken idatzitik

El irresistible atrajo del idealismo identitario

Harri filosofala

Autodefentsa

Erakartzeko ezintasuna 2

Gailurtuok

Bitan arrotz

Erakartzeko indarra

Goliaten hizkuntzaz armaturik

Baskotasuna

Reliquia de España

Egizu kontu

—7—

Don Julio

Iruñan

Bilbo 1

Rue Beuret, Paris

Pizkundea

Bilbo 2

Apezaren bekatua

Nafarroa eta nafarrak 1

Nafarroa eta nafarrak 2

Nafarroa eta nafarrak 3

Nafarroa eta mundua

Nik zuri bai

Polita ere zaila

Nora nondik

Bilbo 3 (Donostia 1)

Unamunoren lekuak

Ikasitakoa bizi

Arbola

Lenguas avanzadas, herri bizkorrak

Kolonialisten luzera biko neurkinak

Arbola estakuru

Gure unibertsalak

Inkisidoreen algarak

Kuku-zakurrak

Paube Paristik

C'est le fromage qui parle basque

Kolabo berriak

Douce France de nos souffrances

Euskara politika da (okzitaniera bezala)

La maison des quatre fils Aymon

—8—

Sarako auzapeza 1

Sarako auzapeza 2

Garbikeria

Gutxiespenaren historia baterako

Mugakideon kriptotasuna

Gau-eskola

Europako Legebiltzarrean

Ezker ibarra

Maketanian euskaraz

Mugalari

Jose Bajo Fernandez

Etorkinak etsai

Mantxurrianoak

Gurera etorriak

Hizkuntzak damaigun zertasun agiria

Zu eta biok

Euskararen kolorea

Hispanofobia hispanofonoa

ETB 2

Egunkaria

—9—

Lau mihien gramatika

Baiona

Gizakidunak eta lurraldedunak

Despotismo linguistikoa

Estatutuetako ofizialtasuna

Inozentzia

Geu arrotz

Erakartzeko ezintasuna 2

Estetika bat zatarrari

Iraunerriren maitegoa

Paristik ez datorren artista

Postmodernoaren paradigma

Jean Jaures gure hondartzan

Normalizazioa

Gure hizkuntza ez da geurea

Una llamada de atención

Bortizkeria humanitarioa

Erregearen aurretik printzea

Bilbo 4

Ibaien artean

Gogoak ematen didalako

—10—

Zertarako balio dizue zuen hizkuntza horrek?

Handien paranoia

Galdera asperramorrante hori

Bertin Osborne bazterketaren aurka

Gurearen balioa

Bereizkuntzan esana

Etorkizuna

Etorkizuna iragan delarik

Abertzaletasuna

Nazionalismoa

Aizarnazabal

Aizarnazabal revisited

Sei minutu hogei urtean behin

Locuteurs particuliers

Balkanak Pirinioetan

—11—

Euskara hilez gero

Euskaldun ez identitarioa

Identitate arazoak

Gizakia izan nahirik

Ez dogu nahi bizi

De la misma manera?

Irlanda sin gaélico

Herri honen mamia

Hep Brezhoneg, Breizh ebet

Azken monolingue bretoia

Azken monolingue euskaldunak

Azken euskalduna

Ama hizkuntza

Seme-alaba hizkuntza

Hizkuntzak ikastea

Durangoko eskola umeak, 1802

 

 

GIZAKIA HIZKUNTZEN AURKA

 

        Gizakiok garenez eskubide-subjektu, hizkuntzek ez omen daukate eskubiderik.

        Esaldi biribilek mututu egiten gaituzte, demaseko argiak argazkia erretzen duen bezala.

        Las lenguas no tienen derechos. El castellano no los tiene, pero tampoco el esperanto ni el euskara. Son las personas, somos los hablantes quienes tenemos derechos. Los derechos lingüísticos son derechos a la lengua (a usar la que queramos) y no derechos de la lengua.

        Hitza ez da gizakidun.

        Gizakiok gara hiztun.

        Hizkuntzak ez dira gizakidun Carta Magna batek horrela izendatzen ez baditu.

        Zergatik ez daukate ukrainarrek ukraineraz jarduteko eskubiderik, Europako Batasunaren mugapean egon arren, Almeriako administrazioarekin?

        Zergatik ez daukate espainiarrek espainieraz jarduteko eskubiderik, Europako Batasunaren mugapean egon arren, Ostravako administrazioarekin?

        Zergatik ez du bere eskubide linguistikoa gauzatzen ahal donostiar euskaldunak Santanderren, edo gasteiztar euskaldunak Logroñon, edo bilbotar euskaldunak Baionan... edo iruñar euskaldunak Tuteran?

        Europako Batasunean eta Estatu espainiarrean pertsonok ez daukagulako eskubide linguistikorik.

        Pertsonok bagina eskubide linguistikoak genituzkeenak, ez ginateke hemen biziko.

        Kanadan, Québec-etik kanpo dauden hiri handietan, Halifax, Saint John, Sherbrooke, Sudbury, Toronto, Hamilton, St. Catharines-Niagara, Winsor, Winnipeg, Calgary, Edmonton eta Vancouver-en, administrazioak ingelesa ez ezik frantsesa ere onartzen eta erabiltzen du, hiri horietan guztietan frankofonoak %5 direlako gutienik. Arau berdina dute hiri txipiagoetan. Horrenbestez, hizkuntza gehiengotura behartu gabe hartzen du zerbitzu publikoak estatuan barrena mintzaira murritzeko biztanleriaren %94a.

        Kanadan, ingelesa eta frantsesa direlako hizkuntza ofizialak estatuaren eremu osoan.

        Frankofonoak biztanleriaren %21,7 izanagatik.

        Finlandian %8ko gutiengo linguistikoa osatzea nahikoa da udalak finlandieraz ez ezik suedieraz ere jardun dezan maila guztietan. Hamar urtero aztertzen dira proportzioak, eta %6tik jaisten den gutiengoak galdu egiten du eskubide linguistikoa, %8ra iritsitakoak irabazi. Administrazio zentralak bietan egiten du alor guztietan: justizian, hezkuntzan, armadan...

        Finlandian, finlandiera eta suediera direlako hizkuntza ofizialak estatuaren eremu osoan.

        Suedierafonoak biztanleriaren %5,5 izanagatik.

        Poblacht na hÉireann, Irlandako Errepublika: gaelikoa dute «lehen hizkuntza ofiziala», ingelesaren aurretik.

        The Irish language as the national language is the first official language. The English language is recognised as a second official language.

        Praktikan galdutzat emana dagoen hizkuntza horretan mintzo (nahi) den orok dauka gaelikoz jarduteko eskubidea bermaturik Errepublikako eremuan, osoan. Epaitegietan bi hizkuntzatan ematen dituzte sententzia guztiak. Edonongo udaletan egiten ahal dio irlandarrak administrazioari gaelikoz. Gaelikoa, derrigor ikastekoa dute eskolako umeek.

        Gaelikofonoak biztanleriaren %2 izanagatik.

        (Harrotasun nazionalak, antza, talka egin du norbanakoaren askatasunarekin: bi urtetik hona gaelikoa ez da baitezpadakoa eskoletan, hautuzkoa baino. Ingelesa ez da hautuzkoa, norbanakoaren askatasunaren bermea dateke).

        Kanadan, Finlandian, ofizialtzat hartutako hizkuntzen hiztunak dira eskubidedun. Horregatik hedatzen da eskubidea estatu osora, gizakia batetik bestera mugitzen delako bere maleta linguistikoarekin.

        Ofizialtzat hartzen ez diren hizkuntzak ez dira gizakidun.

        Hizkuntza kontuan eskubideduna gizakia izan dadin, eta ez hizkuntza bat edo bestea, gizakiak dituen eskubide zibilen mailan jarri behar dira hizkuntzak aurrena, hizkuntzarik gabeko gizakirik ez dagoenez: anglofonoak eskubideak dauzka Quebec frankofonoan, eta quebectar frankofonoak eskubide berdinak dauzka Kanada anglofonoan barrena. Horrela, eskubide linguistikoa gizakiarena da, eta ez lurralde batena.

        Hizkuntzek ez baldin badaukate berez eskubiderik, nola liteke Espainiako Konstituzioan euskarak, galegoak eta katalanak ez daukaten eskubide nagusi bat edukitzea gaztelaniak?

        Euskara ez delako gizakidun.

        Galegoa ez delako gizakidun.

        Katalana ez delako gizakidun.

        Nola liteke konstituzionalistek eskubide linguistikoak gizakiarenak direla esatea, halakoak bermatzen dituzten konstituzioek ez bezala, Espainiakoak ez baditu estatuko biztanle «ez-gaztelaniadunen» eskubide linguistikoak bermatzen?

        Gaztelania delako gizakidun.

        Iduri luke gaztelaniaren inposaketa modu naturalean gertatzen dela, hizkuntzak berak dakarren kultura handiagatik edo xarma bereziagatik.

        Gaztelania delako gizakidun.

        Euskara inposatuko balitz, ez litzateke berezko indar erakargarri baten ondorioz izanen: egunero ikusten dugu monolingue gaztelaua (Euskal Herrian bizi ez dena, maiztxo) euskarak hartzen duen leku txipienarengatik «Inposaketa!» oihuka. Beraiek ez daukate ez mugarik, ez hizkuntzarik. Estatalistak eta monolingue gaztelaniafonoak dira eremu galego katalan euskaldunetan, edo zentralismoaren morroi intelektualak. Pertsona hutsak izate horretan, lur bat hesitzen dute (zatikagaitza), hizkuntza bat ezartzen dute (bestelako hizkuntzek erasotua).

        Gaztelania delako gizakidun.

        Euskara, galegoa eta katalana lurraldedun direlako: absurdua da lurrak eskubideak edukitzea.

        Hizkuntza zehatz bat kendu behar zaio gizakiari, gizaki huts izan dadin, eta ez... eta ez euskalduna (ez galegoa, ez katalana).

        Gaztelania delako gizakidun.

        Lurraldez lurralde ibiltzen ahal den gizakiak habitatzen du gaztelania.

        Gizaki hutsa, gaztelania mintzo dena da: gaztelania da lurralde bat gizarte bihurtzen duen bakarra. Eta euskara ez mintzatzea gizakia izateko baldintzetarik bat izan liteke.

        Hizkuntzek eskubiderik ez zeukatela ikasi genuenetik hamar urtera, 2009ko hauteskunde autonomikoetan (EAE), Unión Progreso y Democracia alderdiak Mikel Azurmendiren sententziak errepikatu zituen hitzez hitz.

Mikel Azurmendi. «Lenguaje, cultura y sociedad. Ideas para un libro blanco del euskara». Cuadernos de Alzate, nº 20, 1999

Union, Progreso y Democracia-ren irrati propaganda, Rosa Diez-en ahotsean.

www.europapress.es

Timo Riiho. «Finlandiako kasua». Hizkuntza, hezkuntza. Encuentros sobre Lengua y Educación. Sevicio Editorial UPV, 1990