HARRI FILOSOFALA

        Ortega y Gasset filosofo espainiarraren iritzirako, Zubiaurre anaiak, Ramon eta Valentin, euskal arrazaren —garaiko terminologia— eredu nobleena ziren: Son pintores esan zuen, «ez dute idazten ahal» adieraziz, y además son mudos esan zuen, «ez dakite hitz egiten» adieraziz.

        Ramon eta Valentin Zubiaurre margolariak gor-mutuak ziren, euskalduntasunaren pertsonifikazioa.

        Geroago, filosofo espainiarrak zehaztu egin zuen euskaltasunari buruzko definizioa, zenbait filosofok maite dituzten esaldi gogoangarri eta zeharoko horietarik bat zizelkatuz:

        Asmo oneko idazleek argudiatu izan dute Ortegaren alde edo euskaldunok goxatze alde, ez dakigu zuzen, renuncia nativa hark ez zeukala deus euskararen aurka, Ser vasco es, sin más, una renuncia a la expresión verbal... en castellano adierazi nahi izan zuela, euskaldunok ez omen dugulako erraztasunik eduki gaztelaniaz.

        Filosofoa zeharo maila errekakoan uzteko lako defentsa ematen du, eta horren argudio xaloa umore zorrotzez suntsitu zuen deblauki, de un plumazo eta de un brochazo Antonio Valverdek, Ayalde ezizenez sinatzen zuen margolari handi ezagunak eta idazle bikain ezezagunak:

        Gure idazle-margolariaren aburuz, Ortegak adierazi zuenak euskal giroan bizitzea hitzari uko egitea dela beste interpretaziorik ez dauka. Valverderen kontra-argudioa azkeneraino eramanez, honela formula genezake Ortegarena bere mamian:

        Nacer vasco es, sin más, una deformación (que impide expresarse).

        Euskara ez delako hizkuntza bat, menostasun genetikoa sortzen duen gaitza baizik (gor-mututasuna). Euskalduna izatea arrazen teoria justifikatzen duen garunaren elbarritasuna da.