Urte barri barri

       Ene irakurliak, azaldu gura dautzubet nire baserriko ekandutxu bat, ara:

       Or duaz estartea gora mutil koskor batzuk, txor-txor-txor, gustijak batera barriketan, une bakartxu baten be ixiltzen eztirala, musturrak gorri-gorri otzaren otzaz, oñetakuak eta praka-barrenak loi-loi eginda lupetzez.

       Eltzen dira basetxe baten aurrera ta:

       — Emen kantauko eta yuagu, mutillak?

       — Bai bein! igaz be emon yeuskubean da...

       — Tirozube ba.

       Erreskadan jarten dira, ta ben-ben, gauza andiren bat egiten ba'liñardube lez asten dira:

               Urtebarri barri

               daukonak eztaukonari

               nik eztaukot eta niri

               emoten eztaustana...

               txarri-belarri!

       Orain arteko abesti au euzkeraz dago, ta zer-edo-zer esan gura dau; baña emendik aurrerakuak erdi euzkeraz erdi erderaz esaten dabez, ta zentzumenaren apurrik eztauke, tentelkeri utsa.

               Don Nikolas caramelo

               konpesore Mariandres,

               alarguna dontzeilla

               cantaremos alegria.

               Lau ventana bost ate

               sei etxe ta subete

               si si si

               no no no

               otzara bete solomo.

               Aingeruak gara

               zerutik gatoz

               una limosñita

               porramor de Dios,

               aqui estamos cuatro

               cantaremos dos

               agillando agillando!!

               Matxin-arrando!!

       Abesti onek asmau ebazana zororen bat ixan biar; baña ezebazan iñok asmauko, abesti askoren zatijak edo-dira, mutikuak erabilli-ta-erabilli, alkarregaz nastu ta itxulastu dabezanak.

       Ondo ixango litxake barrijak egin polito ta egoki, ta mutil txikijei irakatsi, ta saritxuak emon ugari eurak abestuten yatorkuzanian, poztu daitezan, eta ekandu zar ori bere loyetarik garbituta ipiñi.

       Nire erriko mutikuak eztabe ondo abestuten, baña sari andirik be eztabe artzen; gaztaña txikolen batzuk, sagar txatxarren bat, intxaurren batzuk, tremes-ogi zatiren bat... dirurik ez, orixe bai ez! an diruba baño lenago belarri bat emongo leukie. Esaten dabe, iñoz, ta eztakit zein etxetako etxandereak bein lukainka-mutur bat emon ebala. Orain jakixu noz ixan zan jazopen arrigarri ori; ba, ni mutiko sostorra nintzala Urtebarri abesten ibilli oi nintzanian, eta, amaika zaparrada jausi da ordutik ona! gu baño andijaguak ziranak esaten eben eurak be entzun ebela lukainka-mutur orren ipuin ori.

       Oraintsu, lengo urte baten jazo zan gauza arrigarrija, iñoz amesetan be uste ixan ezebena nire erriko mutikuak: karameluak emon eutsiezan basetxe baten.

       Bai, eldu zan mutiko-aldratxua Zinko [1] deitzen yakon baserritar baten etxera, ta oi dan lez, abesten ekin eutsen gogorik onenagaz Urtebarri barri.

       Euren abeskundia amaitu ebenian, agertu zan Zinko etxeko atian, barreka-barreka, ta esan eban:

       — Mutillak ba... ezkozubez arrapau gauza andirik emoteko moduan; orratiño, gura ba'zendubez, atzo Durango'tik ekarrita ortxe daukoguzan karamelo batzuk emongo geunskixubez.

       — Bai bai, artukuz bai pozik be.

       Karameloen billa Zinko barruratu zan bitartian, mutikuak ikotika pozaren pozaz, noz artu eben ba iñoz alako saririk gixajuak? Karameluak!!

       Urten zan Zinko esku bijak bete karamelogaz, ingi zuri-zurijetan ederto bilduta bakotxa, ta iruna emon eutsiezan mutikoei, barreka-barreka esanik:

       — Gauza merkiak eztozak onek eta bakotxari iru emonda be, pozik ixango zarie.

       Ixango etziran ba! Ondo pozik artu eutsoezan! Estartea bera bitxabalerantz [2] joyatala esaten eben:

       — Orixe Zinko lako gixonak garaunik be etxagok errijan.

       — Olakoxe gixonak gure ñeukezak.

       — Sekuleko Zinko dok ori gero.

       — Dies ixatia be merezidu yok.

       Onetan euretaiko batek zabaldu eban karamelo-ingija ta... zer zan a!... barruban marraskillo-masala eguan; bestiak au ikusirik, zabaldu ebezan ingijak, eta gustijetan eguan marraskillo-masala.

       Asi ziran barre-purruztadaka alkarri begira, ta erabagi eben errijan ezaguala Zinko baño gixon burletijagorik. Bitartian an agiri zan bera, muna-goyenan, mutikoeri begira barreka.

       Gabonzar gabean jandako marraskilloen masalak ingi-txatal zurijetan bilduten egon ei zan luzaro, mutikoei trankart egitiarren.

[1] Ixen au da Nikomedes. Nire erriko baserritarrak Inkomedes esaten dabe, baita Inko bakarrik be; ta gero, maitasunez, Txinko eta Zinko, Txander, Txartolo, Txorke Txomin, ta onetarikoen antzera.

[2] Bitxabal: Camino real.

© Ebaristo Bustintza Kirikiño