Lehengo eguastenean joan nintzen market-era. Hartu mutil bi, oiloak erosteko ustean, eta merke egoan legez kaja bi eta gehiago bete nebazan.

        Atzo baserrirantz ninoan kaja biak euren jaubeari emoteko inorenak zirelako, eta bide erdian gelditua izan nintzen. Gudari batzuek eroan ninduen Police Court-era eta ordu bi igaro ostean askatu ninduen igarri ebenean alemaniarra ez nintzela. Konta neutsan neure ontziburuari zer jazo jatan, eta esan eustan hurrengoan inora noanean agiri edo dokumentuak aldean eroateko. Halan beharrean be: gaur Newcastlera joan behar izan dot, eta urten naizenean oraindino goiz izan den legez, nire ontziburua lo egoan, eta hor noa neu "Jaungoikoak gura dauena izan bedi" esanda. Harantz inork jaramonik be ez, baina honantz, Tyne Dock-eko ateetan, han gelditu nau policeman batek.

        — Agiriak badaukazuz?

        — Ez, jauna.

        — Ba orduan gelditua zara.

        Alferrik izan dira nire ahaleginak harik eta neure ezagun bat handik igaro artean. Utzi nabe aske, baina heldu naizenean geltokira, zaust!, ostera be oratuten nabe policemanek.

        — Nongoa zara? Nondik zatoz? Badaukazu agiririk?

        Ezetz esan deutsedanean espetxera naroe. Krin-kron egin giltza handi bati eta han sartzen nabe.

        — Baina gizona, ni naiz ontzietako hornikaria! Hemen badaukadaz gauzak erosita barruan jateko, eta hemen agiriak zein dendatan erosi eta ordaindu dodazan!

        Bai zera... inork ezer ez deust adituten. Halakoren batean han dator policemana, neu gelditu nauena. Ordurako joan dira ordu bi eta gehiago; han naroe Customs House-ra, karabineroen etxera. Han topo egiten dot beste ezagun bategaz, Shields-ko bateleroa bera. Handik gerotxuagoan emon deuste baimena eta etorri naiz ontzira. Egun guztia galduta atzera eta aurrera. Aurrerantzean ez jat jazoko hortarikorik, neure agiri eta abar neugaz eroango dodaz-eta.

ß

        Ipar Itsasoan, eta Hull eta West Hardpool bitartean dago herri handi hau, Tess ibaia igaroten da erditik, merkatari bideak zabal mundu guztiarentzat. Saleroste gehiena da meatza Espainia, Suedia eta Greziatik, eta lingotea bertotik harantz.

        Ibai hasieran dago South Bank deritzon herritxua, labe garai handi bat dago bertan, 10.000 lagun baino gehiago bizi direla bertako lanagaz. Jarraitu aurrerantz eta aurkituten da Normanby Wart fabrika. Ez dot uste munduan handiagorik egongo denik. Ibaiaren ezkerretik dago Normanby, eta eskumatik barriz dago beste fabrika bat. Ikaragarria!

        Jarraitu ibaian zehar ontzi artetik eta dago Middlesbrough herria, Bilbao baino birritan handiagoa, burdinazko zubi eskegia erdian duela, dena lan!

        Jarrai aurrera eta aurkituten da Newport izena dauen herria labe garai ikaragarriagaz eta nasa handiagaz meadun ontziak hustuteko. Oraindino aurrerago dago Stockton on Tees, Middlesbrough lakoxe herri handia, nasa ederragaz ontzientzat eta bertako ontziginak direla Ingalaterran entzute handia dabenak. Hemen eguastenetan egiten da feria bat, eta hasi abelgorriak eta etxeko ohe, mahai zahar eta jesarlekuak be saltzen dira. Ez dago han saltzen ez den gauzarik. Itsaskarientzat hemen amaitzen da ibai hau, baina oraindino askozaz aurrerago egon ohi dira motorbako ontzi zapalak.

        Ene! Ez deutsuet esan matxinsaltoak baino salto handiagoekin Middlesbrough eta albo herrien izakera. Bai ba! Hasi banintz zertzelada guztiak esaten, idazkia egin beharrean barrabaskeria egin beharko nebalako.

        Ingalaterran be herritik herrira guztizko gora-beherak daude jendearekin. Cardiff aldetik guztizko troskuak dira, eta horrez gainera, handik huri handietan lapurretak eta abar hemen baino gehiago ikusi ohi dira. Barriz hemen, jendea da guztiz leuna, merkatariak guztiz ondraduak. Cardiff aldeko aurpegikerak dira hemengoak baino itsusiagoak, hemengoak barriz guztiz galantak.

        Londresen egin zen 'concurso de belleza' erdaldunek esaten dabena, hamarretik hamalau urteko neskatilekin, eta Sunderland-eko neskatila txiro batek ipini eban The Times egunkariaren saria 100 esterlina.

        Middlesbrougheko udaletxeak idegita dauka orain be beste lau urtetik beherako umeentzako sariketa bat, eta ikusgarriak dira bertan erakusgarri dagozen ume irudiak.

        Huri honetan hainbat eliza dagoz, eta hainbat koloretakoak. Katolikoak be ez gagoz txarto, ba esan deustenez, katedral bat ederra eta hiru eliza txikiagoak daukaguzelako. Ontzitik urtenda bide-bidean dago Ama Birjina zaindari dauena, eta aurrean idatzita daukaz hitz honeek: "Urrunetik zatozen itsastar atzerritarra: deiez daukazue Josu. Ikertu eizue egiazko erlijio bakarra erakusten den etxe santu hau".

        Agur abertzaleak. Arrisku handietan gabiltza itsastarrok, ba ez dago egunik ontziren bat hondora ez doanik, alemaniarrek ipiniriko mina batek jota. Otoi eizue ba Ama Birjinari itsasoan gabiltzan gizon txiroen aldez.