Hau mundu arrano hau
Hau mundu arrano hau
1997, kronika
200 orrialde
84-86766-78-8
azala: J&P
Batxi
1887, Arratzu
1916, itsasoan
 
Hau mundu arrano hau
1997, kronika
200 orrialde
84-86766-78-8
aurkibidea

Aurkibidea

Hitzaurrea
Iņigo Aranbarri
Koldo Izagirre

Gibraltar-tik
1914ko urtarrilean

Rotterdam-etik
1914ko urtarrilean

Tyne ibaitik
1914ko otsailean

Savona-tik
1914ko otsailaren 12, 15 eta 23an

Sagunto-tik
1914ko martxoaren 13an

Rotterdam-etik
1914ko martxoaren 27an

Newcastle-tik
1914ko martxoaren 31n eta apirilaren 4an

Erandion
1914ko apirilaren 12an

Cardiff eta Barry Dock-etik
1914ko maiatzaren 13, 15 eta 18an

Ingalaterratik albisteak
1914ko maiatzaren 21ean

Venezia-tik
1914ko maiatzaren 19an

Sfax-etik
1914ko maiatzaren 19an

Genoa-tik
1914ko maiatzaren 31n eta ekainaren 3an

Sagunto-tik
1914ko ekainaren 21ean

Durban-go ekanduak
1914ko uztailean

Middlesbrough-etik
1914ko irailaren 11 eta 13an

Cargo Flect-etik
1914ko irailaren 15ean

Middlesbrough-etik
1914ko irailaren 18 eta 22an

Lisboa-tik
1914ko urriaren 10ean

Anberes
1914ko urriaren 14an

Barakaldon
1914ko azaroaren 10ean

Cardiff-etik
1914ko azaroaren 22 eta 23an

Barry Dock-etik
1914ko azaroaren 26an

Lisboa-tik
1914ko abenduaren 4an

Errumania
1914ko abenduan

Cardiff-etik
1915eko urtarrilaren 3an

Genoa-tik
1915eko urtarrilaren 29an

Aguilas-ko Hornillo-tik
1915eko otsailaren 9an

Cardiff-etik
1915eko otsailaren 24an eta martxoaren 8, 11 eta 13an

Itsasoan
1915eko martxoaren 23an

Genoa-tik
1915eko martxoaren 29an

Almeria-tik
1915eko apirilaren 14an

Irlandako itsasotik
Itsas egunekotik hartua 1915eko apirilaren 24an

Ardrossan-dik
1915eko apirilaren 26an

Glasgow-tik
1915eko maiatzaren 11n

Genoa-tik
1915eko maiatzaren 23 eta 31n eta ekainaren 3an

Mazarron-dik
1915eko ekainaren 6an

Glasgow-tik
1915eko ekainaren 26 eta 30ean eta uztailaren 1 eta 4an

Savona-tik
1915eko uztailaren 20, 21 eta 23an

Mazarron-dik
1915eko abuztuaren 1ean

Glasgow-tik
1915eko abuztuaren 25ean

Melilla-tik
1915eko irailaren 28 eta 29an

Glasgow-tik
1915eko urrian

Savona-tik
1915eko abenduan

Genoa-tik
1915eko abenduan

Huelva-tik
1916ko urtarrilaren 3an

Batxi Bilbaoren artikuluak

Batxiren inguruko prentsa artikuluak

Erosi: 10,85
Ebook: 3,12

Aurkibidea

Hitzaurrea
Iņigo Aranbarri
Koldo Izagirre

Gibraltar-tik
1914ko urtarrilean

Rotterdam-etik
1914ko urtarrilean

Tyne ibaitik
1914ko otsailean

Savona-tik
1914ko otsailaren 12, 15 eta 23an

Sagunto-tik
1914ko martxoaren 13an

Rotterdam-etik
1914ko martxoaren 27an

Newcastle-tik
1914ko martxoaren 31n eta apirilaren 4an

Erandion
1914ko apirilaren 12an

Cardiff eta Barry Dock-etik
1914ko maiatzaren 13, 15 eta 18an

Ingalaterratik albisteak
1914ko maiatzaren 21ean

Venezia-tik
1914ko maiatzaren 19an

Sfax-etik
1914ko maiatzaren 19an

Genoa-tik
1914ko maiatzaren 31n eta ekainaren 3an

Sagunto-tik
1914ko ekainaren 21ean

Durban-go ekanduak
1914ko uztailean

Middlesbrough-etik
1914ko irailaren 11 eta 13an

Cargo Flect-etik
1914ko irailaren 15ean

Middlesbrough-etik
1914ko irailaren 18 eta 22an

Lisboa-tik
1914ko urriaren 10ean

Anberes
1914ko urriaren 14an

Barakaldon
1914ko azaroaren 10ean

Cardiff-etik
1914ko azaroaren 22 eta 23an

Barry Dock-etik
1914ko azaroaren 26an

Lisboa-tik
1914ko abenduaren 4an

Errumania
1914ko abenduan

Cardiff-etik
1915eko urtarrilaren 3an

Genoa-tik
1915eko urtarrilaren 29an

Aguilas-ko Hornillo-tik
1915eko otsailaren 9an

Cardiff-etik
1915eko otsailaren 24an eta martxoaren 8, 11 eta 13an

Itsasoan
1915eko martxoaren 23an

Genoa-tik
1915eko martxoaren 29an

Almeria-tik
1915eko apirilaren 14an

Irlandako itsasotik
Itsas egunekotik hartua 1915eko apirilaren 24an

Ardrossan-dik
1915eko apirilaren 26an

Glasgow-tik
1915eko maiatzaren 11n

Genoa-tik
1915eko maiatzaren 23 eta 31n eta ekainaren 3an

Mazarron-dik
1915eko ekainaren 6an

Glasgow-tik
1915eko ekainaren 26 eta 30ean eta uztailaren 1 eta 4an

Savona-tik
1915eko uztailaren 20, 21 eta 23an

Mazarron-dik
1915eko abuztuaren 1ean

Glasgow-tik
1915eko abuztuaren 25ean

Melilla-tik
1915eko irailaren 28 eta 29an

Glasgow-tik
1915eko urrian

Savona-tik
1915eko abenduan

Genoa-tik
1915eko abenduan

Huelva-tik
1916ko urtarrilaren 3an

Batxi Bilbaoren artikuluak

Batxiren inguruko prentsa artikuluak

 

NIRE LEHENENGOZ
BUENOS AIRES-ERA JOATEA

1914ko abuztuan

 

        Ni lehenengoz Amerikara joan nintzenean, ontzian euskaldunik lau edo bost genbiltzan bakarrik: bat Txapel ibarrangeluarra, izan daitekeen gizonik kirtenena eta bekaiztiena, beti uste eban beratzaz esan ahalak esaten egozela. Begibakarra zen, eta behin Liverpoolen txapela ahaztu jakolako garagardotegi batean Txapel ezizena ezarri eutsen.

        Ontzia zama hartzen egoan, eta hainbat ingeles egozan barriketan han egoan eliza zahar bat dela eta ez dela. Ingeleraz elizari chapel esan ohi deutsie, ia jausian egoan legez ha eliza, eurek esaten jarduen txarto egoala eta hau eta bestea. Txapel eskaratz aurrean egoan, joten azpila eskuan ebala eta zuhur ia beratzaz esaten ebiltzan hareek hizketan. Eliza edo chapel-az bai eragoien morroiak txarra zela esaten, eta hau adierazten dabe very bad hitzekin. Chapel eta very bad entzun ebazan ondo Txapelek, eta joan zen behingoan Paskasi bigarren agintariarengana itaunduten ia zer esan gura daben hitz hareek. Eta honek, zirikatzearren badinotso "Txapelek begi bat" daukala esan dabela.

        Emon ebazan zartadekin eskua zulatu jakon Txapeli, eta ontziburuak bidali ninduen osagile batengana ia ireki ahal eutsan. Sartu ginen osagi-gelan eta han gengozan itxaroten. Halako batean badator osagilea eta, hau ikusiz batera, hasten da Txapel alarauka. Baina gizona, oraindik ez badeutsu oratu? Halako batean oratu eutsan gaineko zapia kentzeko, baina Txapelen zaratekin uste eikean txarriren bat hilten egoala, eta hau ikusirik eta zaratara hurreratuta hainbat jende atean egoala, osagileak ireki barik etxetik atera ginduzen.

        Han ginoazen eta bidean topo egin genduen zaldun bat hiru bizitzako kapelagaz. Ha atzerritarrak ginela ezaguturik, begiagaz keinu egin euskun. Ikusten dau Txapelek, joten dau kapelan eta sartu eutsan belarrietaraino. Badatoz beste hiru edo lau eta denekin ebilen ukabilka. Ederto ireki jakon eskua, baita espetxera eroan be, eta han egon zen harik eta ontziburua bere bila joan arte.

        Hogeita hamar egunean heldu ginen Argentinara. Ikatzaren bila be joan ginen San Vicente deritzon portugaldarren herrira. Inoiz ez dot ikusi herri ha baino txiroagorik. Bertako biztanleak baltzak dira eta gehienak biluzik dabiltza. Uhartea da zuhaitz bat bakoa, bedar bat be ez da ageri, ez dago urik be, hau beste uharte batetik ekarten dabe berarizko ontzi batean. Dena da txirotasuna, dena gosea. Zazpi edo zortzi ingelesen eskuetan dago hango saleroste guztia.

        Argentina! herri zabal handia. Egun inon ez dot ikusi han beste gosekil, euskaldunak be zenbait. Neure otzariagaz herrira urten baino ez neban egin, hainbat ezagun ikusi nebazan. Errukarriak! Euretariko batzuk egozan hainbat egunean gauza berorik irentsi barik. Berehala bik eskatu eusten ia jateko pixka baten bila etorriko ziren. Baietz esan neutsen, eta etorri ziren ontzi barrura. Errukarria zen hareen historia: bata Kortezubikoa zen eta bestea Lekeitiokoa. Honeek esan eutsien euren lagunei nire ontzian jaten ebela, eta hurrengo egunean han datoz lau gehiago, eta honetara egunik egunera gehitzen joan gosekil kopurua, eta azkenean hainbati ezin emonik, denekin haserretu eta ontzitik atera genduzan.

        Bertan egun batean aurkitu neban Lankara eritzon adiskide bat, neugaz ibiliriko agintaria. Nik entzutea neukan ontziburu han ebilela, baina zelakoa izan zen nire ikara goseak hilik eta zorrizturik ikusi nebanean. "Batxi, errukitu zakidaz" inostan, eta bere negarrak ikusirik hartu neban morroitzat ontzi barruan, eta ekarri genduen honantz nik aberastuta egoala uste neban Lankara. Urtebetean ibili zen kanpoan lo egiten, eta ontzietatik jaurtitzen eben jatekoa hartzen, arranokeriak be noizik noizera egiten ebazan espetxera eroan eien, baina han be jatekorik emon barik atzera ateratzen eben.

        Euskaldunak, ez egin hara joateko biderik, ha galduta dagoelako turkiarrei bideak edegi deutsieezenetik hona. Argentina guztia bete da honelako jendemoduz, ezer txarrik egiten dabenean, idiskoak basoan legez atrapetan dabez lazoaz fabriketako ateetan. Goizetan kaleak garbitzeko ur-mangaz uxatu behar izaten dabez, eta edozein bazterretan lo egiten dabe, eta edozein sarigatik behar.

        Argentinako huriak galduta dagoz. Han ez da erlijiorik ezagutzen, han ez da inor ezkontzen elizaz, eta errukarriak hara otsein izateko doazen neskatilak!

        Horratio hantxe be guk euskotarrok badaukagu etxea, gure ekanduen usaina sumatzen dena, hemengo neskatoak etxe honetara bidaltzen dabezena, hemengo dantza garbiak egiten direna eta hemengo abestiak entzuten direna. Berau da Euzko-Gaztedija deritzon etxea Venezuela kalean.

        Hemengo jendea be berehala ohitu ohi da bertako ekanduekin, batez be emakumeak; mate-ontzia ezpainean beti dabela alfer-alferrak egin ohi dira hara doazenak.