16

—Hi hemen? —elkarri agur berbera egin diote, Onofrek berak ikaratik urten barik oraindio eta Luisek jaiegunetakoa izan gura duen «hemen-ez-dok-ezer-egin-ta-trankil» doinu dantzariaz. Elkarren alboan igarotzean Luisek belarrira xuxurlatu dionak besterik adierazi du, «itxaron eistak Kasinoan».

        Aginduari ezezkoa eman eta bere menera makurtzeko era ikusi du Onofrek. «Ikaztegietan» erantzunaz eman dio muturretan. Mendeku tindia, apurra, Luisi emango liokenaren aldean ezdeusa. Gainera Kasinoari gorroto hartu dio. Lekoreko eguzkiak uztaila hortxe datorrela ekarri dio gogora.

        «Anton, Anton», behin eta berriro izena etorri zaio burura, besterik gabe, errepikatze hutsak aztikeriaz-edo argiren bat edo igurtziren bat, ukenduren bat, zeozer hornituko diolakoan.

        —Betikoa, Luzia —Ikaztegietan parrokiano gitxi. Jaietan ere itsasora arrantzale ttikiak. Ardo zuriari laguntzeko zeozer eskatu dio. «Ahoneek takartatxoak».

        «Bera eroango balebe behinik behin!», Luis luzatu egiten dela eta, bere artean berbak haginartean mamurtu eta arrain-hezurrekin batera ttu eta ttu darabiltza. Jateak beste guztia desagertarazten dio burutik. Anton, esate baterako.

        Hezur bat okerreko samatik joan zaio. Xurrutada luzeagoa jo dio ardoari.

        Eta Marinaren akordua ere ia egon ere ez dago. Eztul egin du. Hezurra barrurago iltzatu zaiola uste izan du. Eta Luis agertu da.

        Haigan txofer ibili denak tabernetan-eta mahaietara inguratzeko ibilkera berria ere ikasia du, halako dantza bat, oinak harago eta burua aurrerago, besoak gora, nori edo zeri oratu behar dioten inork igarri orduko eta beste guztiak stanby-en badaezpada ere, «zer dakar beronek?», esan gabe oldaztuak. Eta berak autoari gasolina ipinten diola esan moduan, «Luzia, honeetariko arraintxoren bat oraindino sartenerako moduan euki ezkero», aulki bat mahaipetik atera, aidean, ipurdia eta jesarlekua sinkronizaturik mugitu eta, hara!, jesarrita Luis Onofreren aurrean.

        «Halantxe egin jok honek egin dauan dirua», arrain hezur zuriskak ozta ozta ikusten dituenaren eran begiratzen dio Onofrek, lehenengo berba besteak botako duelakoan.

        —Hau esturea, ez juek ba hi Bilbora-edo eroan gura izan ba? —Onofrek trikimailu berriren bat prestatzen diola susmatu dio Luisi arrapaladazko hitzotan—. Eskerrak konbentzitu dodazana, dana istripu hutsa izan dala, kasualitatea eta beste ezer ez. Hau gosea. Ez diagok munduan gosea egitea baino zer errezagorik.

        —Eta barruan geratu dana?—Onofrek gogoan gorde uste izan du lehengoan Luisek esan diola hori hil-aginean izan zenak ezagunen bat zuela, euren kausakoa ia-ia.

        —Hori be laster egongo dok kanpoan. Gixajoa, lehenagotik be begiz jota euki juek eta, zer gura dok ba, nire autoan bera eta Anton elkartu zireala jakitean, Tiro!, esan juek madarikatuek. Baina ez dok ezer, ze medikuaren papera diaukat, zelan egon zuan larri, eta oraintxe etxera joan, hartu, erakutsi eta libre itziko juek.

        —Hoa ba, gibelandi hori. —Luisek ez dio jaramonik egin. Istripu harena zein borobil antzestu duen kondatu gura du—. Eta bestea bitartean han ustelduten?

        —Mesede handiagoa egingo jeutsoat astiro joanda arrapaladan ibili ezkero baino, ze susmagarri egiteko modua litzatekek gixajo horreri inportantzia emotea —takartak atera dizkio Luziak eta tarteaz baliatu da Onofre ere beste pitxarkadatxo bat eskatzeko.

        —Hi hemendik ez haiz inoiz lar sano egon eta gaur areago; ze istripu diok? —sartenekoaren ostean chesterrak bere sakoneko nortasuna agirira ekarten dakielako kea sakonago hartzeko gertu, lasaiago gizona.

        —Hi ez haiz konturatu? Kabo hori berria dok.

        —Eta? —egin dio Onofrek, berak ere badaki hori.

        —Ba, zaharra, ha txarra —barre egin dio bere urtenaldiari—, ha zegatik kendu eben esan jeutset.

        —Zegatik —Onofrek ere kabo berriak Luisen hitzei lehenago egin dien galdera berbera egin du. Eta ipuin modukoa azaldu dio. Kabo harek seme bi ei zituen.

        Eta behin umeok, hain ume ere ez zirenak, zinera joan ziren. Eurekin, hirugarren mutiko bat ere doa. Pelikula, umeak zaleenak direnetarikoa, bakerada. Eta pelikula amaitutakoan, kalera elkarrekin hiru umeak. Jakina, ikusi dutenaren eraginpean, basora jo dute lehenengo eta behin, elkarri segika, tiroka, zaldiari ipurdian jo eta jo, irrintzi eta arrapalada, tiu!, tiu!, danb!, bang, pantaila atzetik etorten aditu dituzten hotsei egokitu guran itxura hutsak diren pistola eta zaldien hotsak. «Benetako pistolak apur bat beranduago etorri zituan».

        —Ahor ba istripua, kaboaren semeren batek aitaren pistola hartu eta hil bestea edo? —Onofrek Luisen atzazalei begiratzen die, munduaren etorkizuna euretan balego moduan saiatzen delako Luis takartek utzi dioten koipe beltziska kentzen handik—. Ez dok igarri.

        Umeen jokoak filmeko hariari jarraitu zien, hau da, pistoleroaren jesarlekuan sheriffa eta beronen laguntzaileak, eta nor izango gaizkilea eta hirugarren umea izan zedin erabaki zuten beste biek. Eta hala, basoan preso hartu, nekearen nekez, eta sheriffaren bulegora. «Koartelilora», oraingoan igarri egin du Onofrek. «Bai».

        Koarteliloan, egon berri diren horrexetan, giltzak eskegita, ziegakoak, umeen irispidean. Eurak hartu eta bertara hirurak. Kontuz baina! Hara baino lehen izkiluak gorderik dagozen armairua zabaldu dute. Nagusienak handik hartu du aitarena lakoa den pistola eta oraingoan bai, «vamos a darte tu merecido», pantailakoen hizkera bere egin du, taiukerarekin batera. Ziegara.

        «Eta beste txapelokerrak?», Onofrek haien usadioen berri ez dakiela adierazten duen itauna egin eta Luisek «Domekaz izan zuan» jardetsi, erantzuna labur geratu dela bera ere oharturik josteko behingoan, «Futbola entzuten, radioa zarata batean koartelean».

        Ziegarako bidean soka ere idoro dute umeek eta bertatik erabaki dute eskuak gibelaldean lotzea gaizkileari. Harek ezetz eta nagusiak, sheriffak, baietz, pistolaren aho luze-estuak kosk egiteko itxuran zemaikor ipiniaz bestearen muzturretan. Eskuak gibelaldean lotuta epaiketa hasi da. Laburra izan da. Anaia txikia pistoladun nagusiaren alde dago, forajidoaren kontra. «Ahorquemosle» erabaki dute. Urkatu egin behar dutela ba.

        «Itxurak egingo ditugu, lasai», sokari begia egin, burutik behera ipini eta zutunik! Nagusiak aginduak txikiari, aulkia ekarteko. Eta forasteroarena egiten duena kaka dariola, pistola beti muturretan, aulki gainera igoarazi dute. Soka, aldiz, sabaiko ageriko haga baten inguruan luzatu dute. Filmean legez, berdin berdin. Olgetan edo, tenk egin diote sokari. Eskegigaia, urduri, larri, aulkitik apur bat altxatu dutela eta, arren kentzeko handik.

        «Eta radioa gora-goraka, golak eta, ezta?», Onofreren urdailean sugea esnatu da, halako moduan non ardaoak kalte egin behar diola uste duen. Beste chester bat ahoratu behar izan du. Luisek labur esan dio azkena.

        —Aulkia behera jausi, edo bota egin juan eskegiak berak halako batean, eta gero ezin beste biek arteztu, ezin aulkia oinen pean egokitu eta soka han goian untxeren baten nahastuta egoala, ubeltzen hasi zuan ume gixajoaren aurpegia. Beste biek soka itzi eta alde ikaratuta, eta laguntza bila jo beharrean hanka egin juen arin handik. Hilda topa juen mutikoa.

        Onofre komunera joan da. Han takartak bota egin ditu, estomanguan berotu zaion ardao zuriarekin batera. «Akzidentea» esan dio Luisi itzulitakoan, «Zelan ez zan zabaldu ba horren berririk?». Luisek itxaron egin du jardetsi aurretik.

        —Euren artean geratu zan gorabehera guztia. Hirugarren mutikoa, trenbidean preso egoan baten semea zuan eta, aita libre itzi eta ahoa josita bialdu juen, familia guztia euren herrira. Istoritxo hau —Onofreren mira ere koarteliloan utzi dituen haienaren berdintsua delako harro eta lehergarriaren ondorioak kontrolatu guran— berau azaldu jeutseat, eta hara, libre itzi gajaituek. Adurra, asturuak, patua eta balbea be sinestu beharrekoak diralako. Agur ba, Onofrek, banoiak ze gixajo horrek nire paperak behar joazak eta.

        Hiru egunez duen denboraren iragate geldoa izan duena ur-jauziaren abiada egin zaio deblauki. Oilarren kantuek goizeon Genaroren bila joan beharra iragarri diotela gogoratu zaio. Urrun ikusi du balizko semea ere. Ardaoa eta takartak pagatu eta kalera urten du. Eguerdiko eguzkiak suspertu egin du. Ibilteak ez diola kalterik ekarriko eta, trenbideko lanak egiten diharduten alderantz jo du,Luisen hitzen eraginpean oraindio. Harexen Haiga harroa ikusi du handik ordu erdi batera edo igarotzen. Agur egin dio klaxonazoak eta nork egin dion ikustearren begiak itzultzean izan da ikusi duena, hantxe, ipuin-edaslea, ipotxa.

        «Heure begietara ipotxa», aurreritzia albora uztea lortu du, orain, azkenaurrekoz-edo bere bizi guztian, izarloken antzera bere aurrean igaro den haren handitasuna ikustean. «Heure arnasekoa dok hori», burura etorri zaion bakarra izan da.

        Haigaren ihestutuko keen atoian begiak, errepidean gora egin du. Han ezkerretara trenbiderako ekaia ateratzeko harrobiaren gainean ormigoizko eraikin itzela dago. Beherago, Anitari erostea erabaki duen ortua dago, itsasoa begiz meneratzeko behategi ezin hobea. Apur bat aurrerago lurpetik urten berri ageri dira burdinazko ezpainak, karrilak, bidea sugekoi eginaz aurrera zabalik. Oraindio ere zatirik gogorrena zulatu beharko dutela eta Onofre soraio geratu da itsasoak erasotzen duen lurmuturrari begira, beroni muina zulatuko dion sits mekanikoak bere bihotza ziztadaka zulatzen ari zaionaren erdia ere ote den, mindura eta etsipen-isuriaren aldetik behinik behin. Bihotzeko mina baretu egin zaio sits mekanikoa den zulagailuaren maneiuan nor dagoen igarri duenean. Ciclon. Gizon harek bere baitakoenari dei egiten diola begitandu zaio Onofreri. John Ingelesaren oihartzunak dakarzkio. Eta Antonenak. Arraza berekoak dira.