—1862 Urruña—

 

Herriko biltzarreen gainean

 

Jean Martin Hiribarren "Salataria"

 

                1

Kantatzera noha bertsu hotan

Nolako sujetak kontseiluian,

Ditugun herrian ezarriak,

Haukien promesak eta obrak.

 

 

        Kantu lehena

        Kargudunen izendazionia

 

                2

Egun batez, Merak deithurikan

Adi zak, Piarres, zautan erran,

Izendatu behar tuk herritik

Hamar kontseilari onetarik.

 

                3

Onetarik hamar toki huntan!

Gauza hain arraro den denboran!

Menturaz ez da bat miletarik

Kargu hortakotz onsko denik.

 

                4

Hautuia hik utzak en'eskura

Bota zak biletto hau kofrera,

Hamarren izenak hemen dituk

Herrian hoberik bater'ez duk.

 

                5

Horiek ditiguk ixilenak

Bai eta gizonik humilenak,

Jakin gabe zer den arrazoina

Eginen dutenak nik errana.

 

                6

Gaiten jira beraz meriara

Lasterka beldurrez gal tenora,

Manatu bileten emaiteko,

Zer pasaturen den ikhusteko.

 

                7

Kofre gakhatu bat bada salhan

Meriako jaunen gomendiuan,

Han dira izenez markatuiak

Karguduntzat behar ditugunak.

 

                8

Oro beha gaude xutiturik,

Begiak ahalaz zabaldurik,

Zer behar othe den handik jali.

Atheratzen dira hamar uli.

 

                9

Mera dantzan hasten da plazerez,

Gu gaude betherik konfusionez,

Fidaturik gure malurretan

Meraren kontseilu tronpurretan.

 

 

        Kanta bigarrena

        Kargudun berrien lehen banketa

 

                10

Kargudun berriek lehen lana

Banket bat ein dute, jan bat ona,

Pentsaturik, moda den bezala

Hortik behar dela hasi saila.

 

                11

Platak dituztenian deskargatu,

Hamasei botoila denak hustu,

Basuak jo, fierki, trinkreko,

Menbro bat mintzo da bertzendako.

 

                12

Ha! zer abantaila herrikotzat,

Jaun mera, baitzitu gidaritzat,

Zure gobernuiak behar ditu

Afera makhurrak arranjatu.

 

                13

Bai, hala da, dio gure Merak,

Ikhusiz hemengo planta zarrak,

Kargu hau hartu dut karitatez,

Ez anbizionez, ez banitatez.

 

                14

Oi! zenbat desordre lekhu huntan

Pairatu izan den orai artian!

Gogora lakiket berehala

Egun batez hemen kondahala.

 

                15

Herriak faltaitu jende bidiak,

Penatuz dabiltza habitantak,

Ahunzka iganez patarretan,

Belhaunak trenpatuz ibaietan.

 

                16

Eliza, meria, johan dira

Usteldurik biak erortzera,

Herriko arbolak, lur komunak,

Meren adiskidek eramanak.

 

                17

Zenbat diru gaizki gastatuiak!

Zenbat khondu makhur ezarriak!

Eta pleinta bat xoil eiten bazen

Bazakiten merek mendekatzen.

 

                18

Hemendik aitzina bertze moldez

Juanen dira gauzak ene ordrez,

Kontent ezarriko ditut oro

Meriako xarpa nik dudano.

 

                19

Herrian gu gira kapablerik

Tiratzeko bide xuxenetik,

Aferen timoia errekara,

Utz lioke bertzeko erortzera.

 

                20

Desiratu behar dugu beraz

Kargu huntan bizi giten luzaz.

Orai dugun edan orok puntxa,

Horra ni Meraren ordenantxa.

 

                21

Berriz trinkaturik ingurian,

Diote guziek errepikan:

"Biba Mera! biba! ehun urthez!

Eta kontseiluia berrehunez!!!

 

 

        Kantu hirugarrena

        Gure pleintak

 

                22

Faltsuiak ziren, arras faltsuiak

Gure meraren promes guziak.

Sekulan ez dut sinhetsiko nik

Mera berrien erranetarik,

 

                23

Bi mila gauza hitzeman dauzku,

Solament bat ez du konplitu.

        Sekulan...

 

                24

Herriko etxeak daude nigarrez,

Beren zilhuentzat pedaxu galdez.

        Sekulan...

 

                25

Urak pasatzen ditugu jauziz,

Igelen gisa zangarrak bustiz.

        Sekulan...

 

                26

Patar hertsiak erorikoka,

Lehen bezala lurrari potka.

        Sekulan...

 

                27

Hirrisku xarra dute komunek,

Hirrisku xarra herriko sosek.

        Sekulan...

 

                28

Ez da hoberik, ez, aferetan,

Oro doazi ohiko trazan.

        Sekulan...

 

                29

Gaztek zaharrak iduri dute,

Gaztek paper berak dituzte.

        Sekulan...

 

                30

Herriak beraz sanjatuz mera,

Sasitik ein du jauzi berrora.

        Sekulan...

 

                31

Ez da gezurrik nik erranetan,

Ez egiarik meren hitzetan.

Sekulan ez dut sinhetsiko nik

Mera faltsuien gezurrik.

 

                32

Gutitan ontzen dute herria

Meraren obrek, horra egia;

Guziz direnean kontseilariak

Gizon enulak, gizon uliak.

 

 

        Kantu laugarrena

        Mera baten nahigabiak

 

                33

Gure herriko jaun Mera

Nagusituia sobera,

Nahi zuten aitzetsirik

Kendu bere fautiletik.

 

                34

Agertu zituzten denak

Jaun horren egitatiak.

Ordutik zagon ikharan

Zelakotz lanjer handitan.

 

                35

Kapa berri bat jauntzirik,

Present onak igorririk,

Ibili da handietan,

Nahiz egon bere plazan.

 

                36

Hortaz ez giten estona,

Ez da gogotik gizona,

Jausten tronutik lurrera,

Edo zalditik astora.

 

                37

Ardietsi du grazia

Kontinatzeko karguia

Horra beraz bitorios,

Bere emaitzen medioz.

 

                38

Ala baita baliosa,

Gizon puxanten laguntza!

Bainan oinak nagi tuzte,

Urindatzen ez bazaizte.

 

                39

Partidak bentzuturikan,

Mera trionfan zabilan,

Iduritzen zaion hola

Hil izanik phiztu zela.

 

                40

Plazerak maiz ondotikan

Badu pena mundu huntan.

Helas! zorthe triste hori

Gerthatu zaio jaun horri.

 

                41

Ein izan du zorigaitzez

Lerrako bat egun batez,

Ezin pasatuz saltoka

Xokho batian den atheka.

 

                42

Zertako gan trebesetik,

Jaliz bide xuxenetik?

Ardura da malurusa

Makhurretik ein urratsa.

 

                43

Hor urratu zaio kapa,

Zikhindu gerriko xarpa,

Hor jo du lurra kopetaz,

Orai dago heiagoraz.

 

                44

Mera doloratu hori

Ez du nehork urrikari,

Ez da baratzen irritik

Gure herria geroztik.

 

                45

Oxala etsenplu horrek,

Edo kantu triste hunek,

Ikhara balitza merak,

Makhur dabiltzan guziak!

 

 

        Jaun jujeari

 

                46

Horra, jauna, ene bertsuak

Lehenik aizkoraz lanthuak,

Ondotik legunduak limez,

Estaliak bernuza finez.

 

                47

Halere daudez ikharan

Zure begien aitzinian,

Zeren diren oro deithuiak

Bainan gutiak hautatuiak.

 

 

 

 


Anton Abbadiaren Koplarien Guduak

 


www.susa-literatura.eus